آنهدونیا وقتی مغز فقدان لذت را تجربه میکنه
آنهدونیا یعنی ناتوانی در تجربه لذت؛ حالتی که فرد حتی از فعالیت‌ها یا چیزهایی که قبلاً خوشایند بوده‌اند هم احساس شادی و رضایت نمی‌کند.
آنهدونیا وقتی مغز فقدان لذت را تجربه میکنه
همه ما در زندگی لحظاتی را تجربه کرده‌ایم که شور و اشتیاق همیشگی را نداشته‌ایم و ترجیح داده‌ایم به جای حضور در جمع عزیزان، تنها باشیم. اما معمولاً این حالت پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود و دوباره زیبایی‌های زندگی را در آغوش می‌گیریم. با این حال، گاهی این وضعیت در برخی افراد ادامه می‌یابد و به یک بی‌تفاوتی پایدار نسبت به رویدادهای مختلف تبدیل می‌شود که ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال روان‌شناختی به نام آنهدونیا باشد.
در چنین مواردی، مشاهده می‌شود که فرد یا نزدیکانش به مطب‌های روان‌شناسی مراجعه می‌کنند و از بی‌تفاوتی یا واکنش‌های غیرمعمول او شکایت دارند. حتی ممکن است فرد بسیار موفق باشد، اما از موفقیت‌هایش شادمان نشود. برای مثال، ممکن است قهرمان یک رشته ورزشی باشد، اما از دریافت مدال خوشحال نشود یا یکی از نزدیکانش فوت کند و او هیچ احساس غمی بروز ندهد.
آنهدونیا به‌ویژه بر روابط زوج‌ها یا افرادی که قصد ازدواج دارند، تأثیر می‌گذارد، زیرا در زندگی زناشویی، احساسات نقش اصلی را ایفا می‌کنند. از سوی دیگر، این اختلال برای خود فرد نیز خطرناک است و می‌تواند او را به سمت احساس پوچی و حتی تمایل به خودکشی سوق دهد. بنابراین، ضروری است که آگاهی خود را درباره آنهدونیا و روش‌های درمان آن افزایش دهیم. همه کسانی که ناتوانی در لذت بردن را تجربه می‌کنند، لزوماً با یک مشکل سلامت روان تشخیص‌داده‌شده مواجه نیستند.
یه تست ساده، ولی با جواب‌هایی که می‌تونه ذهنتو متحول کن روی لینک تست سلامت روان رایگان (GHQ) کلیک کن و امتحانش کن!
بی‌لذتی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
🟢بی‌لذتی اجتماعی: معمولاً به صورت کاهش علاقه به همه جنبه‌های روابط بین‌فردی و عدم لذت درموقعیت‌های اجتماعی تعریف می‌شود.
🟢بی‌لذتی جسمانی: ناتوانی در تجربه لذت‌های فیزیکی مانند خوردن، لمس کردن یا رابطه جنسی است.
فرد مبتلا به آنهدونیا انگیزه‌ای برای انجام فعالیت‌هایی که برای دیگران لذت‌بخش است، ندارد، زیرا معتقد است که از آن‌ها لذتی نخواهد برد. برای مثال، ممکن است با خود فکر کند: «چرا باید با دوستانم به پارک یا سینما بروم؟ من که قرار نیست لذت ببرم.» این افکار باعث می‌شود که او غیرفعال باقی بماند. در این مقاله، شما با آنهدونیا بیشتر آشنا خواهید شد.
آنهدونیا به معنای ناتوانی در تجربه لذت یا علاقه به فعالیت‌هایی است که پیش‌تر لذت‌بخش بوده‌اند. این یکی از علائم اصلی اختلال افسردگی اساسی (MDD) است، اما می‌تواند در سایر شرایط سلامت روان نیز بروز کند. افراد مبتلا به آنهدونیا ممکن است احساس کنند از زندگی جدا شده‌اند، حتی زمانی که در فعالیت‌هایی شرکت می‌کنند که معمولاً شادی‌آور هستند. این بلاگ به بررسی علل، علائم و گزینه‌های درمانی آنهدونیا می‌پردازد.
آنهدونیا یا فقدان لذت چیست؟
آنهدونیا به کاهش علاقه به فعالیت‌هایی که معمولاً از آن‌ها لذت می‌برید، اشاره دارد. این یک علامت اصلی اختلال افسردگی اساسی است، اما می‌تواند نشانه‌ای از سایر اختلالات سلامت روان نیز باشد. آنهدونیا به خودی خود یک بیماری نیست.
علائم آنهدونیا چیست؟
تجربه آنهدونیا برای هر فرد متفاوت است، اما معمولاً متوجه می‌شوید که چیزهایی که قبلاً برایتان شادی‌آور بودند، دیگر این احساس را به شما نمی‌دهند. ممکن است متوجه شده باشید که سرگرمی‌هایی که معمولاً ساعت‌ها شما را مشغول می‌کردند، دیگر این کار را نمی‌کنند یا اخیراً در آن‌ها مشارکت نداشته‌اید.
⛔کناره‌گیری از اجتماع
⛔عدم تمایل به ایجاد روابط جدید یا قطع روابط پیشین
⛔داشتن احساسات منفی نسبت به خود و دیگران
⛔کاهش بیان احساسات، از جمله کم شدن ابراز عواطف کلامی یا غیرکلامی
⛔دشواری در تطبیق با موقعیت‌های اجتماعی
⛔گرایش به نمایش احساسات غیرواقعی، مانند وانمود کردن به شاد بودن در مراسم عروسی دوستان
⛔کاهش میل جنسی یا بی‌علاقگی به صمیمیت جسمانی
⛔مشکلات جسمی مداوم، مانند ابتلا به بیماری‌های مکرر
⛔بی‌لذتی در فعالیت‌های فیزیکی مانند ورزش یا رقص
⛔عدم لذت بردن از موسیقی و هنر
⛔کاهش تمایل به خواب
اگر فردی با آنهدونیا زندگی می‌کند، ممکن است از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کند، زیرا به نظر می‌رسد هیچ پاداش یا هدفی در مشارکت وجود ندارد یا پیش‌بینی می‌کند که از مشارکت لذتی نخواهد برد. آنهدونیا به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه یک علامت اصلی افسردگی و سایر اختلالات سلامت روان است.
علل احتمالی آنهدونیا چیست؟
علل دقیق آنهدونیا به خوبی درک نشده‌اند. ممکن است به دلیل کاهش سطح برخی انتقال‌دهنده‌های عصبی یا افزایش سطح نشانگرهای التهابی باشد. سطوح غیرعادی این موارد ممکن است بر آنچه مغز شما لذت‌بخش می‌یابد تأثیر بگذارد. این ممکن است توضیح دهد که چرا آنهدونیا اغلب یک علامت بیماری‌های التهابی یا شرایط مرتبط با افزایش نشانه‌های التهاب، مانند افسردگی، است.
❋بیماری پارکینسون
❋افسردگی
❋اختلال مصرف مواد
❋اسکیزوفرنی
❋اختلال دوقطبی
❋آسیب مغزی تروماتیک
❋اختلال استرس پس از سانحه
عوامل خطر آنهدونیا چیست؟
اگر تشخیص افسردگی یا اسکیزوفرنی دریافت کرده‌اید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنهدونیا باشید. همچنین این عارضه در افرادی که با موارد زیر زندگی می‌کنند، شناسایی شده است:
⛔اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
⛔درد مزمن یا بیماری
⛔بیماری پارکینسون
⛔سوءمصرف مواد
⛔اختلال خوردن
با این حال، همه کسانی که آنهدونیا را تجربه می‌کنند، لزوماً تشخیص بیماری روانی یا پزشکی برای یکی از شرایط ذکر شده در بالا ندارند.
آنهدونیا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آنهدونیا به خودی خود یک بیماری نیست، بنابراین نمی‌توان آن را تشخیص داد یا خودتان تشخیص دهید. این یک علامت از یک بیماری زمینه‌ای است. تنها یک متخصص سلامت می‌تواند تشخیص دهد که چه چیزی باعث آنهدونیا در شما شده است.
از آنجا که آنهدونیا می‌تواند علامتی از بسیاری از شرایط سلامت روان باشد، نحوه غربالگری پزشک برای یافتن علت زمینه‌ای متفاوت خواهد بود. به طور کلی، ممکن است پزشک از شما سؤالاتی درباره احساسات و حال و هوای کلی‌تان بپرسد. همچنین ممکن است بپرسد آیا سابقه مصرف مواد داشته‌اید. پزشک ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد تا مشخص کند آیا مسائل جسمانی ممکن است ریشه نگرانی شما باشد.
روش‌های درمانی آنهدونیا یا فقدان لذت
هیچ درمان اختصاصی برای آنهدونیا وجود ندارد. متخصصان با شناسایی و درمان بیماری یا عامل زمینه‌ای، به کاهش این علامت کمک می‌کنند. روش‌های درمانی ممکن شامل موارد زیر است:
✅درمان شناختی-رفتاری
✅داروهای ضد روان‌پریشی
✅داروهای ضد افسردگی
✅مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)
✅تزریق کتامین
✅درمان با تشنج الکتریکی (ECT)
✅تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال (TMS)
ممکن است لازم باشد ترکیبی از درمان‌ها، مانند دارو درمانی و درمان شناختی-رفتاری، به کار گرفته شود. در صورتی که با شروع درمان جدید عوارض جانبی مانند افکار خودکشی تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
همچنین، حتی در صورت بهبود علائم، ادامه درمان ممکن است برای پیشگیری از بازگشت آنهدونیا ضروری باشد. درمان آنهدونیا می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و هیچ روش استاندارد و مشخصی برای آن وجود ندارد. گام نخست معمولاً شناسایی علل ناشناخته، تمرکز بر درمان مشکل اصلی و انتظار برای بهبود آنهدونیا به عنوان نتیجه است.
مراجعه به پزشک
اولین اقدام برای درمان، مراجعه به پزشک است تا علل پزشکی احتمالی علائم آنهدونیا بررسی و رد شود. اگر هیچ مشکل جسمانی شناسایی نشود، مراجعه به یک روانشناس مجرب ضروری است. در درمان فقدان لذت، روش‌های روان‌درمانی معمولاً مؤثرتر از دارو درمانی یا سایر روش‌ها هستند و سایر درمان‌ها اغلب به عنوان مکمل روان‌درمانی به کار می‌روند.
روان‌درمانی
روانشناسان معمولاً از درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای کاهش علائم آنهدونیا استفاده می‌کنند و با تغییر نگرش فرد نسبت به زندگی، تلاش می‌کنند حس لذت را در او احیا کنند. اگر بیمار همکاری کافی با روانشناس نداشته باشد یا پیشرفت درمان کند باشد، ممکن است برای دریافت داروهای کمکی به روانپزشک ارجاع شود.
دارو درمانی
برای درمان افراد مبتلا به فقدان لذت، معمولاً از داروهای ضد افسردگی، به‌ویژه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، استفاده می‌شود. در مواردی که فرد همزمان به آنهدونیا و افسردگی مبتلا باشد، این داروها می‌توانند به بهبود هر دو اختلال کمک کنند. با این حال، این داروها همیشه مؤثر نیستند و در برخی موارد حتی ممکن است علائم را تشدید کنند.
اخیراً کتامین نتایج امیدوارکننده‌ای در درمان آنهدونیا و کاهش علائم افسردگی نشان داده است. این دارو، که در برخی کشورها در مهمانی‌ها استفاده می‌شود، اثری موقتی (حدود ۴۰ دقیقه پس از مصرف) دارد و نیازمند تحقیقات بیشتری برای استفاده گسترده است.
الکتروشوک درمانی
در صورتی که روان‌درمانی و دارو درمانی برای درمان آنهدونیا مؤثر نباشند، روشی به نام الکتروشوک درمانی (ECT) به کار گرفته می‌شود. این روش یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای افسردگی است و برخی متخصصان معتقدند باید زودتر، به‌ویژه برای افرادی با افسردگی بدون عوارض پیچیده، استفاده شود.
سایر روش‌های درمانی آنهدونیا
درمان تحریک مغناطیسی مغز (TMS) از میدان مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی استفاده می‌کند و نسبت به الکتروشوک درمانی، جریان الکتریکی کمتری به کار میبرد و نیازی به بیهوشی عمومی ندارد. این روش می‌تواند افسردگی مقاوم به دارو را درمان کند.
گزینه نهایی برای درمان آنهدونیا، تحریک عصب واگ (VNS) است. در این روش، پزشک یک دستگاه ضربان‌ساز پزشکی را در قفسه سینه بیمار قرار می‌دهد. این دستگاه از طریق سیم‌هایی، تکانه‌های الکتریکی منظمی تولید می‌کند که مغز بیمار را تحریک می‌کند.
مدیریت سبک زندگی
☑️تلاش برای داشتن ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت در هر شب
☑️خوردن وعده‌های غذایی متعادل و مغذی
☑️تحرک بیشتر، حتی اگر فقط برای چند دقیقه باشد
☑️تمرین ذهن‌آگاهی در زمانی که می‌توانید
☑️تلاش برای پایبندی به برنامه روزانه‌ای که به شما کمک می‌کند از رختخواب بیرون بیایید یا از خانه خارج شوید
اگرچه این فهرست ممکن است ترسناک به نظر برسد، به‌ویژه اگر حتی کوچک‌ترین کارها در حال حاضر برای شما غیرممکن به نظر برسند، به یاد داشته باشید که می‌توانید به‌آرامی و با هر سرعتی که برای خود تعیین می‌کنید پیش بروید. شاید بهتر باشد روی یک چیز در یک زمان تمرکز کنید، به جای اینکه همه را همزمان انجام دهید، تا تغییرات سبک زندگی قابل مدیریت‌تر به نظر برسند.
یک دنیای جدید از اطلاعات منتظرته! برای کشف بیشتر، روی لینک کارگاه آموزشی مهارت های زندگی برای بزرگسالان کلیک کن.
چشم‌انداز آنهدونیا چیست؟
کاهش توانایی تجربه لذت یا کاهش علاقه به چیزهایی که قبلاً شما را خوشحال می‌کردند، می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. اما کمک در دسترس است. اگر متوجه کاهش علاقه به چیزهایی که زمانی برایتان شادی‌آور بودند شده‌اید، با یک پزشک یا متخصص سلامت روان تماس بگیرید. درمان آنهدونیا زودتر از دیرتر می‌تواند به بهبود چشم‌انداز زندگی شما کمک کند.
به خاطر داشته باشید که بهبودی نیاز به صبر دارد. ممکن است لازم باشد چندین روش درمانی مختلف را امتحان کنید تا روش مناسب را پیدا کنید، و این فرآیند ممکن است چندین ماه طول بکشد. درمان، اگرچه بستگی به بیماری زمینه‌ای که باعث آنهدونیا شده است دارد، اغلب بسیار مؤثر است.
آنهدونیا و تأثیر آن بر روابط
آنهدونیا می‌تواند روابط شما با دوستان و خانواده را تحت فشار قرار دهد. با از بین رفتن حس لذت و پاداش، انگیزه برای گذراندن وقت با دیگران کاهش می‌یابد. ممکن است دعوت‌ها را رد کنید و از شرکت در رویدادهایی مانند کنسرت‌ها، مهمانی‌ها یا حتی جمع‌های کوچک خانوادگی خودداری کنید، زیرا دیگر ارزشی در حضور در این فعالیت‌ها احساس نمی‌کنید.
روابط با بازخوردهای مثبت شکوفا می‌شوند و بدون آن رو به زوال می‌روند. تصور کنید نتوانید به عزیزان خود بگویید که دوست‌شان دارید یا از زمانی خوشایند که با آن‌ها گذرانده‌اید قدردانی کنید. اگر به آنهدونیا مبتلا باشید، انجام چنین کارهایی برایتان دشوار است، زیرا اساساً هیچ حس شادی یا رضایت در شما وجود ندارد. علاوه بر این، کاهش میل جنسی می‌تواند تأثیر منفی بر روابط عاشقانه بگذارد. شایان ذکر است که برخی محققان معتقدند آنهدونیا همیشه به‌صورت کامل و مطلق بروز نمی‌کند. ممکن است به‌جای فقدان کامل شادی، متوجه شوید که احساسات مثبت شما کم‌رنگ شده‌اند.
به‌عنوان مثال، شاید هنوز از خوردن بستنی شکلاتی یا گوش دادن به موسیقی جاز لذت ببرید، اما به دلایلی که نمی‌توانید توضیح دهید، این فعالیت‌ها دیگر مانند گذشته برایتان جذاب نیستند. آنهدونیا می‌تواند توانایی شما را برای لذت بردن از لحظات کوچک زندگی، مانند خوردن غذای مورد علاقه یا در آغوش گرفتن عزیزان، مختل کند. این امر ممکن است باعث احساس ناامیدی شود، زیرا چیزهایی که زمانی شما را خوشحال می‌کردند، دیگر چنین اثری ندارند.
اگرچه دلایل متعددی برای این وضعیت وجود دارد، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا روانشناس می‌تواند به شما در تشخیص دقیق و بررسی گزینه‌های درمانی کمک کند. آنهدونیا یک وضعیت پیچیده و چالش‌برانگیز است، اما با درمان مناسب و حمایت حرفه‌ای، افراد می‌توانند توانایی خود را برای تجربه شادی و علاقه به زندگی باز یابند. اگر شما یا یکی از نزدیکان‌تان با آنهدونیا دست‌وپنجه نرم می‌کنید، در جستجوی کمک حرفه‌ای تردید نکنید. مداخله زودهنگام می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بهبود سلامت روانی و عاطفی داشته باشد.
ارتباط آنهدونیا با افسردگی
ناتوانی در لذت بردن یکی از علائم اصلی افسردگی است، اما نباید آنهدونیا را با افسردگی یکی دانست. فقدان علاقه (آنهدونیا) یکی از نشانه‌های کلیدی اختلال افسردگی اساسی محسوب می‌شود، اما ممکن است فردی آنهدونیا را تجربه کند بدون اینکه به افسردگی مبتلا باشد. این وضعیت همچنین می‌تواند نشانه‌ای از سایر مشکلات سلامت روان باشد.
برای مثال، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است آنهدونیا را تجربه کنند. مصرف مواد مخدر یا الکل و همچنین اعتیادهای رفتاری، مانند اعتیاد به بازی، می‌توانند حواس را به‌گونه‌ای مختل کنند که منجر به فقدان لذت شوند. درمان آنهدونیا صرفاً به این علامت محدود نمی‌شود.
به عبارت دیگر، ممکن است فردی آنهدونیا داشته باشد که شباهت زیادی به افسردگی دارد، اما سایر علائم افسردگی در او دیده نشود. برخی محققان معتقدند که ناتوانی در لذت بردن می‌تواند علائم دیگر افسردگی را نیز ایجاد کند. صرف‌نظر از علت بروز آنهدونیا، فقدان هیجان، شادی و انگیزه می‌تواند به بروز علائم افسردگی منجر شود.
کلام پایانی
هر فرد حق دارد از زندگی خود لذت ببرد، اما آنهدونیا می‌تواند این توانایی را از او سلب کند و زندگی فرد و اطرافیانش را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت ممکن است به‌تدریج روابط فرد را محدود کند یا حتی زندگی زناشویی او را به خطر اندازد.
انزوای یکی از اعضای خانواده می‌تواند احساس غم و اندوه را در دیگران ایجاد کند. آنهدونیا همچنین ممکن است افکار یا تمایلات خودکشی را به وجود آورد که می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر گمان می‌کنید که شما یا یکی از عزیزان‌تان به آنهدونیا مبتلا شده‌اید، در اسرع وقت با یک متخصص سلامت روان تو کلینیک آنلاین روان هاب پیداش کن و وقت مشاورتو رزرو کن!
