نگرشی به اختلال شخصیت مرزی (BPD)

نگرشی به اختلال شخصیت مرزی (BPD)

در اختلال شخصیت مرزی، فرد دائماً در حال نوسان بر لبه‌ای باریک قرار دارد و هر لحظه ممکن است به یک سمت این مرز فرو افتد. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، به دلیل داشتن رفتارها و احساسات ناپایدار، در دسته افراد با ویژگی‌های روان‌پریش قرار می‌گیرند و این اختلال در زنان شیوع بیشتری دارد. این افراد ممکن است در یک لحظه شاد و سرزنده باشند و در لحظه‌ای دیگر به افسردگی و انزوا فرو روند.

همچنین، گاهی هیچ احساسی از خود نشان نمی‌دهند و ناگهان به‌صورت فردی پرخاشگر و جنجالی ظاهر می‌شوند. به همین دلیل، تغییرات سریع و محسوس در احساسات این افراد به‌وضوح در رفتارشان قابل‌مشاهده است. علاوه بر ترس عمیق از تنهایی، این افراد شخصیتی غیرقابل‌پیش‌بینی دارند و به همین سبب، برای فرار از احساس تنهایی، به برقراری ارتباط با افراد ناآشنا روی می‌آورند. این اختلال با نشانه‌ها و ویژگی‌های خاصی همراه است و تحت تأثیر عوامل متعددی ایجاد می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

اختلال شخصیت مرزی (BPD) چیست؟

اختلال شخصیت مرزی یک بیماری جدی روانی است که بر احساس فرد نسبت به خودش و دیگران تأثیر می‌گذارد و باعث دشواری در عملکرد روزمره زندگی می‌شود. این اختلال معمولاً با مشکل در تنظیم احساسات همراه است که می‌تواند منجر به تکانشگری، هویت ناپایدار یا متغیر و روابط پرچالش با دیگران گردد. روش‌های درمانی مؤثری برای مدیریت علائم اختلال شخصیت مرزی وجود دارد. در ادامه می‌توانید درباره ماهیت این اختلال، نحوه تشخیص و درمان آن و راه‌های دستیابی به کمک بیشتر بدانید.

اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک بیماری روانی است که گاهی به آن اختلال شخصیت ناپایدار عاطفی نیز گفته می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال دارای خلق‌وخوی ناپایدار هستند و ممکن است رفتارهای بی‌پروا از خود نشان دهند. آن‌ها همچنین در مدیریت مداوم احساسات خود با دشواری مواجه می‌شوند.

اگر به اختلال شخصیت مرزی مبتلا باشید، ممکن است در انجام وظایف روزمره، تعهدات و رویدادهای زندگی با مشکل مواجه شوید. حفظ شغل و روابط برای شما ممکن است دشوار باشد و برای کنار آمدن با مشکلات، ممکن است به غذا، الکل یا سایر مواد روی بیاورید. دریافت درمان برای این اختلال بسیار مهم است، زیرا افراد مبتلا به BPD در معرض خطر بیشتری برای خودکشی قرار دارند.

تست رایگان افکار خودکشی بک، یکی از معتبرترین ابزارهای روان‌شناسی برای ارزیابی میزان افکار خودکشی در افراد است.

همچنین خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب، سوءمصرف مواد و خودآزاری در این افراد بالاتر است. متخصصان همچنان در حال تحقیق و یادگیری درباره این بیماری هستند. برخی از انواع درمان‌ها می‌توانند به بهبود این وضعیت کمک کنند و اغلب بسیار موفقیت‌آمیز هستند.

علت بروز اختلال شخصیت مرزی (BPD) چیست؟

علت دقیق اختلال شخصیت مرزی ناشناخته است، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد عوامل ژنتیکی، جسمی، محیطی و اجتماعی می‌توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. عوامل خطر شامل:

🔷سابقه خانوادگی: افرادی که یکی از اعضای نزدیک خانواده (مانند والد یا خواهر و برادر) با این اختلال دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.

🔷ساختار و عملکرد مغز: تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا ممکن است دچار تغییرات ساختاری یا عملکردی در بخش‌هایی از مغز باشند که کنترل تکانه‌ها و تنظیم احساسات را بر عهده دارند. هنوز مشخص نیست که این تغییرات علت بروز اختلال هستند یا نتیجه آن.

🔷عوامل محیطی، فرهنگی و اجتماعی: بسیاری از مبتلایان گزارش می‌دهند که در دوران کودکی حوادث آسیب‌زایی مانند سوءاستفاده، بی‌توجهی، بدرفتاری، رهاشدگی یا سختی را تجربه کرده‌اند. همچنین ممکن است در معرض روابط ناپایدار و بی‌ثبات یا تعارضات مکرر بین‌فردی بوده باشند.

علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب دچار نوسانات شدید خلقی و سردرگمی درباره چگونگی دیدگاهشان نسبت به خود می‌شوند. علایق، ارزش‌ها و احساسات آن‌ها می‌تواند به سرعت تغییر کند. همچنین، این افراد تمایل دارند مسائل را در دو قطب «کاملاً خوب» یا «کاملاً بد» ببینند. این موضوع بیشتر در روابط اجتماعی مشاهده می‌شود که ممکن است از صمیمیت شدید به دلزدگی یا تنفر شدید تغییر یابد و روابطی ناپایدار همراه با درد عاطفی ایجاد کند.

🔶اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی، مانند ورود یا خروج سریع از روابط

🔶الگوی روابط شدید و ناپایدار با خانواده، دوستان و عزیزان

🔶حساسیت بالا نسبت به طرد شدن و احساس بیگانگی یا انزوا

🔶تصویر یا هویت ناپایدار و مخدوش از خود

🔶خلق‌وخوهای شدید و متغیر که از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد

🔶احساس مزمن پوچی

🔶خشم شدید یا مشکل در کنترل خشم

🔶احساس گسستگی (دیسوسیشن)، مانند جدا شدن از خود، دیدن خود از بیرون یا احساس بیگانگی از محیط اطراف

🔶رفتارهای آسیب‌زننده به خود، مانند بریدن

🔶افکار مکرر خودکشی، تهدید به خودکشی یا رفتارهای خودکشی

برخی افراد ممکن است رفتارهای تکانشی یا پرخطر انجام دهند، مانند ولخرجی‌های افراطی، روابط جنسی ناایمن، مصرف مواد، رانندگی خطرناک یا پرخوری. با این حال، اگر این رفتارها عمدتاً در دوره‌های خلق بالا یا انرژی زیاد رخ دهند، می‌توانند نشانه اختلال دیگری (مانند اختلال خلقی) باشند، نه اختلال شخصیت مرزی.

همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی همه این علائم را تجربه نمی‌کنند. شدت، فراوانی و مدت علائم در افراد مختلف متفاوت است. افراد مبتلا به این اختلال میزان بسیار بالاتری از خودآسیب‌زنی و افکار و رفتارهای خودکشی نسبت به جمعیت عمومی دارند. هر فردی که به خودآزاری یا اقدام به خودکشی فکر می‌کند، نیاز به کمک فوری دارد.

اختلالات همراه با اختلال شخصیت مرزی

❗اختلالات خلقی مانند افسردگی و اختلال دوقطبی

❗اختلالات برونی‌سازی مانند مشکلات رفتاری یا بیش‌فعالی/نقص توجه

❗اختلالات متابولیک مانند دیابت و چاقی

هم‌زمانی این اختلالات می‌تواند تشخیص و درمان را دشوارتر کند، به‌ویژه وقتی علائم هم‌پوشانی دارند. مثلاً فردی با این اختلال ممکن است علائمی شبیه افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب، سوءمصرف مواد یا اختلالات خوردن داشته باشد. با وجود شباهت‌ها، علائم اختلال شخصیت مرزی بدون وجود خلق بالای قابل توجه (مانند مانیا یا هیپومانیا در اختلال دوقطبی) رخ می‌دهند.

تست رایگان شخصیت مرزی یا Borderline Personality Inventory (BPI) ابزاری علمی است که بر اساس نظریه سازمان شخصیت مرزی اتو کرنبرگ و معیارهای تشخیصی DSM-IV طراحی شده است. این تست برای ارزیابی ویژگی‌های کلیدی اختلال شخصیت مرزی (BPD) به کار می‌رود و شامل 51 آیتم است که برای انجام آن حدود 10 دقیقه زمان لازم است.

درمان اختلال شخصیت مرزی

پژوهش‌ها نشان داده‌اند درمان‌های مبتنی بر شواهد می‌توانند شدت و تعداد علائم را کاهش دهند، عملکرد فرد را بهبود بخشند و کیفیت زندگی را ارتقا دهند.

اصلی‌ترین درمان روان‌درمانی (گفت‌وگو درمانی) است. این درمان می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. جلسات گروهی به افراد کمک می‌کند روابط سازنده‌تری ایجاد کنند و خود را بهتر ابراز نمایند.

🟢درمان رفتاری دیالکتیکی (DBT): به‌طور خاص برای این اختلال طراحی شده است. DBT با استفاده از ذهن‌آگاهی به افراد می‌آموزد هیجانات شدید را کنترل کنند، رفتارهای مخرب را کاهش دهند و روابطشان را بهبود بخشند.

🟢درمان شناختی رفتاری (CBT): به افراد کمک می‌کند باورها و رفتارهای نادرست خود درباره خود و دیگران را تغییر دهند، روابطشان را بهبود بخشند و علائم اضطراب، نوسانات خلقی و رفتارهای خودآسیب‌زننده را کاهش دهند.

🟢درمان‌های دیگر مانند MBT، TFP و درمان طرحواره‌ای (Schema Therapy): هر یک بر بهبود درک فرد از افکار و احساسات، تغییر الگوهای منفی یا بهبود تنظیم هیجانات تمرکز دارند.

دارودرمانی به‌طور کلی درمان خط اول نیست، اما ممکن است برای مدیریت علائم خاص (مانند افسردگی یا اضطراب) یا اختلالات همراه به‌طور موقت تجویز شود. در موارد خطر بالا (مانند افکار خودکشی یا آسیب به دیگران)، بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان ممکن است برای حفظ ایمنی فرد توصیه شود.

در صورت نیاز، می‌توانید از روانشناسان و روانپزشکان کلینیک روان هاب به صورت آنلاین کمک بگیرید.

چشم‌انداز و پیش‌آگهی

اختلال شخصیت مرزی یک بیماری مادام‌العمر است، اما علائم آن معمولاً با افزایش سن، به‌ویژه پس از ۴۰ سالگی، کاهش می‌یابد. با این حال، نباید منتظر فروکش شدن خودبه‌خودی علائم ماند، زیرا پیامدهای این اختلال می‌تواند سال‌ها زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد. با درمان مناسب، افراد می‌توانند مهارت‌هایی بیاموزند که به آن‌ها کمک کند هیجانات و رفتارهایشان را به شکلی سالم مدیریت کنند و کیفیت زندگی‌شان به طور چشمگیری بهبود یابد.

نام‌های دیگری  اختلال شخصیت مرزی (BPD)

🔻اختلال شخصیت هیجانی ناپایدار (EUPD)

🔻اختلال شدت هیجانی (EID)

🔻اختلال شخصیت با الگوی مرزی (Borderline pattern PD)

این‌که از کدام اصطلاح استفاده کنید (یا اصلاً هیچ‌کدام)، کاملاً انتخاب خودتان است. افراد دیدگاه‌های بسیار متفاوتی درباره BPD دارند و همچنان بحث‌های زیادی پیرامون تشخیص اختلالات شخصیتی وجود دارد. برخی افراد تشخیص BPD را مفید یا تأییدکننده می‌دانند، در حالی که برخی دیگر آن را بی‌فایده یا حتی همراه با برچسب‌گذاری منفی تلقی می‌کنند. هیچ راه درست یا غلطی برای درک یا توصیف تجربه‌های شما وجود ندارد. مهم‌ترین نکته این است که به یاد داشته باشید شما شایسته حمایت و درک هستید.

چه زمانی BPD تشخیص داده می‌شود؟

ممکن است تشخیص BPD دریافت کنید اگر حداقل پنج مورد از موارد زیر را تجربه کرده باشید و این تجربه‌ها مدت زیادی ادامه داشته و بخش‌های مختلفی از زندگی روزمره شما را تحت‌تأثیر قرار داده باشند:

✅نگرانی شدید از رها شدن توسط دیگران، و تلاش بسیار زیاد برای جلوگیری از آن

✅داشتن احساسات شدید که از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشند و به سرعت تغییر می‌کنند (برای مثال، از احساس شادی و اعتمادبه‌نفس زیاد به ناگهان به احساس غم و ناراحتی افتادن)

✅احساس ناامنی نسبت به هویت خود، به‌طوری که تصویر شما از خودتان به شدت تحت تأثیر فردی که با او هستید تغییر کند

✅دشواری شدید در ایجاد و حفظ روابط پایدار، و نگاه کردن به روابط به صورت کاملاً خوب یا کاملاً بد

✅احساس پوچی در بیشتر اوقات

✅رفتارهای تکانشی و انجام کارهایی که می‌تواند به شما آسیب بزند، مانند پرخوری، مصرف مواد یا الکل، یا رانندگی خطرناک

✅استفاده از خودآزاری برای کنترل احساسات یا داشتن افکار خودکشی

✅احساس خشم شدید که کنترل آن دشوار است

✅تجربه پارانویا یا گسستگی (dissociation) در لحظات استرس شدید

عوامل تشدیدکننده نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی

همان‌طور که اشاره شد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب دوران کودکی دشواری را تجربه کرده‌اند و از مراقبان اولیه خود توجه و حمایت کافی دریافت نکرده‌اند. این موضوع باعث شده است که آن‌ها در روابط شخصی، عاطفی و حرفه‌ای خود بسیار حساس و شکننده باشند. بااین‌حال، برخی رفتارها و شرایط می‌توانند علائم این اختلال را شدت بخشیده و کارایی این افراد را کاهش دهند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم:

⛔مصرف مواد مخدر
⛔مشکلات اقتصادی و فقر
⛔نداشتن برنامه‌ریزی دقیق برای انجام فعالیت‌ها
⛔عدم بهره‌مندی از خدمات سلامت روان
⛔رژیم غذایی نامناسب و الگوهای خواب ناسالم

کارگاه آموزشی اختلال شخصیت و روش های درمانی اطلاعات مفیدی دارد که به شما کمک می‌کند.

چگونه با فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تعامل کنیم؟

اگر به‌عنوان شریک عاطفی با فردی مبتلا به اختلال شخصیت مرزی وارد رابطه شده‌اید، توصیه می‌شود از جلسات روان‌درمانی برای مدیریت تعارضات و بهبود روابط بهره ببرید. این جلسات به شما کمک می‌کنند تا با ویژگی‌های شخصیتی فرد مبتلا بهتر آشنا شوید و درک عمیق‌تری از رفتارهای او پیدا کنید.

در صورت بروز چالش‌ها، درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا نقش هر فرد در رابطه را بهتر درک کرده و به‌سوی برقراری ارتباطی سالم‌تر و مؤثرتر حرکت کنید. همچنین، اگر یکی از اعضای خانواده شما به این اختلال مبتلا است، علاوه بر جلسات روان‌درمانی فردی، شرکت در جلسات گروهی خانوادگی نیز مفید خواهد بود.

جلسات گروهی به اعضای خانواده کمک می‌کند تا همدلی بیشتری با یکدیگر داشته باشند و در نهایت بتوانند روابطی سازنده‌تر و مطلوب‌تر کنار هم ایجاد کنند.

دیدگاه‌های مختلف درباره تشخیص

از آنجا که فقط کافی است پنج مورد از نشانه‌های بالا برای دریافت تشخیص وجود داشته باشد، BPD می‌تواند یک تشخیص بسیار گسترده باشد که افراد با تجربه‌های بسیار متفاوتی را در بر می‌گیرد.

کسانی از ما که تشخیص BPD گرفته‌ایم، دیدگاه‌های متفاوتی درباره مفید بودن این برچسب داریم. برخی از ما داشتن یک تشخیص را مفید می‌دانیم، چون احساس می‌کنیم باعث توضیح و درک بهتر مشکلاتمان می‌شود یا نوعی تسکین و تأیید به ما می‌دهد. این تشخیص همچنین می‌تواند دسترسی به درمان یا حمایت را آسان‌تر کند، یا به تجربه‌های ما نامی بدهد و ما را به دیگران با تجربه مشابه متصل نماید.

از سوی دیگر، برخی از ما این تشخیص را مفید نمی‌دانیم. ممکن است آن را برچسب‌زننده یا انگ‌زننده ببینیم و احساس کنیم که به معنای وجود مشکلی بنیادی در شخصیت ماست. همچنین گاهی می‌تواند مانعی برای دریافت حمایت واقعی باشد.

در همین حال، برخی از ما اساساً با نظام فعلی تشخیص اختلالات شخصیتی مخالف هستیم و ترجیح می‌دهیم تجربه‌هایمان را به‌عنوان مشکلات پزشکی توصیف نکنیم. ممکن است آن‌ها را بیشتر به‌عنوان پاسخی به تروما، رویدادهای دشوار زندگی یا مشکلات موجود در جامعه ببینیم.

نکات کلیدی درباره اختلال شخصیت مرزی(BPD)

✅اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک مشکل سلامت روان است که می‌تواند باعث رفتارهای تکانشی، بی‌پروا، خلق‌وخوی ناپایدار و بی‌ثباتی عاطفی شود.

✅BPD ممکن است به دلیل زندگی در محیطی آشوبناک با حمایت خانوادگی ناپایدار ایجاد شود.
افراد اغلب پس از اقدام به خودآزاری، مانند بریدن پوست، کشیدن مو، خودزنی یا خودکشی، به دنبال کمک پزشکی می‌روند.

✅افراد مبتلا به بوردرلاین معمولاً با درمان‌های پزشکی و شناختی نتایج بسیار خوبی می‌گیرند.
تشخیص زودهنگام می‌تواند کیفیت زندگی فرد را در طولانی‌مدت بهبود بخشد و به او کمک کند تا روابط پایداری ایجاد کند.

✅علائم این اختلال معمولاً مزمن و مادام‌العمر هستند، اما با درمان و حمایت مناسب می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.

سخن پایانی

هر انسانی شایسته داشتن زندگی‌ای معنادار است و این معنا از طریق داستان‌ها و تجربیات شخصی ما شکل می‌گیرد. بااین‌حال، مسیر زندگی برای برخی افراد، به‌ویژه کسانی که با اختلال شخصیت مرزی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، همواره هموار نیست و چالش‌های بسیاری پیش روی آن‌هاست.

هنگام مواجهه با افراد مبتلا به این اختلال، به این فکر کنید که شاید آن‌ها فرصت کافی برای بهبود نداشته‌اند یا هنوز راهی برای آغاز مسیر بهبودی خود پیدا نکرده‌اند. حمایت از این افراد ممکن است آسان نباشد، اما در بسیاری از موارد می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا به نسخه بهتری از خود تبدیل شوند و زندگی رضایت‌بخش‌تری داشته باشند.