اختلال هذیان delusion چیست علل و نشانه‌ها
اختلال هذیانی بیماری روانی با باورهای غیرواقعی و ثابت است. فرد به‌رغم شواهد، آن‌ها را حفظ می‌کند. علائم: سوءظن، انزوا. درمان: روان‌درمانی و دارو.
اختلال هذیان delusion چیست علل و نشانه‌ها
اختلال هذیانی یک بیماری روانی جدی است که در آن فرد قادر به تمایز بین واقعیت و تصورات خود نیست. این تصورات ممکن است غیرمعمول باشند یا به نظر شبیه وقایع روزمره زندگی بیایند، مانند باور به مسموم شدن یا فریب خوردن. این هذیان‌ها معمولاً نتیجه تفسیر نادرست تجربیات یا ادراکات هستند و باور فرد یا کاملاً غیرواقعی است یا موضوعی ساده به شکلی بیش از حد بزرگ‌نمایی شده است. اختلال هذیانی، که در گذشته به نام اختلال پارانوئید یا بیماری هذیانی شناخته می‌شد، یکی از بیماری‌های روانی جدی است و در دسته اختلالات روان‌پریشی قرار می‌گیرد.
افراد مبتلا به این اختلال نمی‌توانند واقعیت را از تصورات خود جدا کنند. در این مقاله، قصد داریم به‌طور علمی و جامع به بررسی اختلال هذیانی بپردازیم. اما پیش از آن، لازم است کمی درباره هذیان‌ها توضیح دهیم. هذیان‌ها، ویژگی اصلی اختلال هذیانی هستند. این‌ها باورهای محکم و تغییرناپذیری هستند که در یک زمینه خاص وجود دارند، اما با واقعیت همخوانی ندارند و بر پایه حقیقت استوار نیستند. با این حال، این به این معنا نیست که همه انواع هذیان‌ها کاملاً غیرواقع‌بینانه هستند.
در برخی موارد، هذیان‌ها شامل موقعیت‌هایی می‌شوند که به‌طور نظری ممکن است در زندگی واقعی اتفاق بیفتند، مانند باور به اینکه تحت تعقیب قرار گرفته‌اند، مسموم شده‌اند، فریب خورده‌اند یا توطئه‌ای علیه آن‌ها شکل گرفته است. این هذیان‌ها اغلب شامل ادراک نادرست یا برداشت اشتباه از یک موقعیت هستند؛ اما در واقعیت، آن موقعیت یا اصلاً وجود ندارد یا به شکلی بسیار اغراق‌آمیز درک شده است. هذیان‌ها باورهایی هستند که علی‌رغم وجود شواهد مخالف، همچنان پابرجا می‌مانند. این باورها اغلب با اختلالات سلامت روان مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا افسردگی شدید مرتبط هستند.
هذیان‌ها می‌توانند موضوعات گسترده‌ای را دربر گیرند و در برابر استدلال منطقی یا شواهد متناقض مقاوم هستند. افراد مبتلا به هذیان ممکن است باور داشته باشند که مورد آزار و اذیت، نظارت یا کنترل توسط نیروهای خارجی قرار دارند یا اینکه دارای توانایی‌ها یا قدرت‌های خاصی هستند. این باورها می‌توانند برای فرد آزاردهنده و مخل زندگی روزمره باشند. اینفوگرافیکی با عنوان «انواع هذیان‌ها» شامل شش نوع هذیان همراه با توضیحات مختصر و تصاویر مرتبط است. انواع هذیان‌ها عبارت‌اند از: عاشقانه، بزرگ‌منشانه، حسادت، آزاردهنده، جسمانی و مختلط. هدف این بلاگ صرفاً اطلاع‌رسانی و آموزشی است و به‌هیچ‌وجه جایگزین مشاوره، تشخیص یا درمان حرفه‌ای نیست.
همیشه برای هرگونه سؤال در مورد شرایط پزشکی یا سلامت روان با درمانگر یا سایر ارائه‌دهندگان خدمات سلامت واجد شرایط مشورت کنید و شما میتونید در کلینیک آنلاین روان هاب وقت مشاوره رزرو کنید . هرگز به دلیل مطالبی که در این سایت خوانده‌اید، توصیه‌های حرفه‌ای را نادیده نگیرید یا در جستجوی آن تأخیر نکنید. هذیان‌ها می‌توانند به دو دسته عجیب و غیرعجیب تقسیم شوند و شدت آن‌ها از خفیف تا شدید متغیر است.
هذیان‌های عجیب به باورهایی گفته می‌شود که هرگز نمی‌توانند رخ دهند، مانند باور به اینکه فرد توسط بیگانگان ربوده شده و شبیه‌سازی شده است. از سوی دیگر، هذیان‌های غیرعجیب باورهایی هستند که ممکن است در واقعیت رخ دهند، مانند باور به اینکه فرد تحت تعقیب است، کسی عاشق اوست یا همسرش به او خیانت می‌کند.
اختلالات هذیانی چیست؟
اختلال هذیانی شرایطی است که با هذیان‌های غیرعجیب و پایدار که حداقل یک ماه طول می‌کشند، مشخص می‌شود (جوزف و صدیقی، ۲۰۲۳). این باورهای مخدوش‌کننده واقعیت، اگرچه ممکن است در زندگی واقعی رخ دهند، اما با وجود شواهد مخالف همچنان به‌طور قاطع حفظ می‌شوند. اغلب، افراد مبتلا به اختلال هذیانی طبق هنجارهای اجتماعی معاشرت کرده و عملکرد عادی دارند و به‌طور کلی رفتار غیرعادی از خود نشان نمی‌دهند، که این امر تشخیص این اختلال را از دیدگاه بیرونی دشوار می‌کند.
انواع اختلالات هذیان
انواع مختلفی از هذیان‌ها ممکن است تجربه شوند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
❌هذیان عاشقانه: باور نادرست به اینکه شخص دیگری، اغلب فردی مشهور یا دارای جایگاه بالاتر، عاشق فرد است. باور به اینکه یک بازیگر مشهور از طریق برنامه‌های تلویزیونی پیام‌های عاشقانه مخفیانه‌ای برای فرد می‌فرستد.
❌هذیان بزرگ‌منشانه: باور به اینکه فرد دارای ارزش، دانش، ثروت، استعداد، قدرت یا شهرت بیش از حد واقعی است، بدون وجود شواهد. باور به اینکه فرد درمانی برای همه بیماری‌ها کشف کرده یا توسط موجودی الهی برای رهبری بشریت انتخاب شده است.
❌هذیان گزند و آسیب: فردی که دچار هذیان آزار و اذیت است، که یکی از انواع هذیان‌ها به شمار می‌رود، باور دارد که دیگران قصد دارند به او آسیب برسانند یا او را نابود کنند. برای مثال، فرد مبتلا به هذیان ممکن است ادعا کند که همه زنان به دلیل حسادت به او، در پی صدمه زدن به وی هستند.
❌هذیان آزاردهنده: باور به اینکه فرد یا فردی نزدیک به او تحت نظارت، تعقیب، مسموم شدن، فریب خوردن یا بدرفتاری قرار دارد. فکر کردن به اینکه همسایگان از طریق دوربین‌های مخفی نصب‌شده در خانه فرد او را زیر نظر دارند.
❌هذیان حسادت: باور به اینکه شریک عاطفی یا همسر فرد خیانت می‌کند، بدون وجود شواهد. یقین به اینکه همسر در زمان استراحت ناهار با یک معشوق مخفی ملاقات می‌کند، بدون هیچ نشانه‌ای از خیانت.
❌هذیان جسمانی: باور به اینکه فرد دچار احساسات جسمانی، اختلالات بدنی یا بیماری‌های پزشکی است. اطمینان کامل به اینکه حشرات زیر پوست فرد زندگی می‌کنند، حتی پس از آزمایش‌های پزشکی که هیچ شواهدی نشان نمی‌دهند.
❌هذیان مختلط: زمانی که هذیان‌های تجربه‌شده در یک دسته خاص قرار نمی‌گیرند یا شامل دو یا چند نوع هذیان هستند، به‌عنوان هذیان‌های مختلط یا نامشخص طبقه‌بندی می‌شوند. باور به اینکه فرد دارای قدرت شفابخشی ویژه‌ای است و همزمان مأموران دولتی سعی در سرکوب توانایی‌های او دارند.
علل و عوامل خطر هذیان‌ها
اگرچه در حال حاضر توضیح قطعی برای علل هذیان‌ها وجود ندارد، محققان ایده‌هایی درباره علل احتمالی یا عوامل خطر دارند که ممکن است به بروز هذیان‌ها کمک کنند.
☑️ژنتیک: ممکن است در ایجاد هذیان‌ها نقش داشته باشد، زیرا افرادی که اعضای خانواده‌شان دچار اختلالات روانی با هذیان هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به هذیان دارند. برای مثال، والدینی که دچار اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنی هستند، احتمالاً فرزندی خواهند داشت که به یکی از این اختلالات مبتلا می‌شود.
☑️اختلالات حسی: اختلال هذیانی در میان افرادی که دچار نقص بینایی یا شنوایی هستند شایع‌تر است. اگر فردی مشکل بینایی یا شنوایی داشته باشد، ممکن است به درک نادرست از واقعیت وابسته شود، هرچند این موضوع برای اکثر افراد با این نوع نقص‌ها صدق نمی‌کند. این به این معنا نیست که همه افراد دارای نقص حسی دچار هذیان می‌شوند یا همه افراد مبتلا به اختلال هذیانی دارای نقص حسی هستند.
☑️علل بیولوژیکی: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که تغییرات در ساختار و شیمی مغز می‌توانند توضیح دهند که چرا هذیان‌ها رخ می‌دهند. برای مثال، جویس (۲۰۱۸) دریافت که افرادی که سکته‌هایی در قشر پیش‌پیشانی جانبی راس ناحیه‌ای مرتبط با گانگلیون‌های پایه و سیستم لیمبیک داشتند، احتمال بیشتری برای ابتلا به هذیان داشتند. این بخش از مغز سیگنال‌هایی از نورون‌های دوپامین دریافت می‌کند و دوپامین ماده شیمیایی است که نقش مهمی در انگیزه، لذت و پاداش ایفا می‌کند.
وقتی سطح دوپامین مختل می‌شود، با شرایطی مانند اسکیزوفرنی و روان‌پریشی مرتبط است، که نشان می‌دهد سیگنال‌دهی نادرست دوپامین ممکن است به ایجاد هذیان‌ها کمک کند. مطالعه دیگری توسط دوینسکی بررسی کرد که چگونه آسیب به لوب‌های پیشانی مغز، به‌ویژه در سمت راست، می‌تواند منجر به هذیان شود.
محققان پیشنهاد کردند که وقتی سمت راست مغز آسیب می‌بیند، نیمکره چپ (به‌ویژه نواحی مرتبط با زبان) ممکن است بیش از حد جبران کند. در این حالت، مغز ممکن است «داستانی» یا باوری ایجاد کند که کاملاً واقعی به نظر می‌رسد، زیرا سمت آسیب‌دیده دیگر نمی‌تواند این ایده‌های نادرست را با واقعیت بررسی یا اصلاح کند. در هر دو مورد، آسیب یا اختلال در نواحی کلیدی مغز باعث می‌شود که فرد نتواند واقعیت را از تخیل جدا کند، که توضیح می‌دهد چرا برخی هذیان‌ها بسیار پایدار هستند.
پیشگیری از اختلال هذیانی
هیچ روش شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری کامل از اختلال هذیانی وجود ندارد. بااین‌حال، شناسایی و درمان زودهنگام این اختلال می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی آن بر زندگی فرد مبتلا کمک کند. اختلال هذیانی معمولاً تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد روزمره فرد ندارد، اما شدت هذیان‌ها ممکن است به‌تدریج افزایش یابد.
بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند تا زمانی که فعالیت‌هایشان با محتوای هذیان‌هایشان تداخل نداشته باشد، به کار خود ادامه دهند. متأسفانه، بسیاری از این افراد به دلیل احساس شرم یا ترس از مراجعه به روانپزشک، از درمان خودداری می‌کنند. در صورت عدم درمان، اختلال هذیانی ممکن است به یک بیماری مزمن و مادام‌العمر تبدیل شود.
تفاوت هذیان و توهم
هذیان به باورها یا افکار غیرمنطقی، عجیب و ثابت اشاره دارد، در حالی که توهم شامل تجربه حسی چیزهایی است که در واقعیت وجود ندارند، مانند شنیدن یا دیدن. فرد مبتلا به اختلال هذیانی باورها، عقاید یا ایده‌هایی دارد که غیرواقعی، غیرمنطقی و عجیب هستند و حتی با ارائه شواهد مخالف، از آن‌ها دست نمی‌کشد. در مقابل، توهم باعث می‌شود فرد چیزی را ببیند، بشنود یا حس کند که دیگران در همان لحظه آن را تجربه نمی‌کنند.
تفاوت اختلال هذیانی با اسکیزوفرنی
اختلال هذیانی یکی از انواع اختلالات روان‌پریشی است که با افکار غیرمنطقی و عجیب مشخص می‌شود. اما اسکیزوفرنی یک اختلال شدیدتر است که در آن فرد ارتباط خود با واقعیت را از دست می‌دهد و دچار توهم، هذیان، گفتار یا رفتار آشوبناک و علائم منفی می‌شود. هذیان یکی از نشانه‌های اصلی اسکیزوفرنی نیز محسوب می‌شود. نشانه‌های اصلی اسکیزوفرنی شامل موارد زیر است:
⚠️هذیان
⚠️توهم
⚠️گفتار یا رفتار آشوبناک
⚠️علائم منفی
یک دنیای جدید از اطلاعات منتظرته! برای کشف بیشتر، روی لینک دوره آموزشی اسکیزوفرنی
کلیک کن.
اختلال هذیانی در DSM-5
در صورتی که فرد علائم اختلال هذیانی را نشان دهد، متخصص سلامت روان تاریخچه شخصی، خانوادگی و پزشکی او را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا مطمئن شود هذیان‌ها ناشی از مشکلات جسمی نیستند. اگرچه آزمایش خاصی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد، اما آزمایش‌های تشخیصی مانند تصویربرداری، آزمایش خون و غربالگری دارویی ادرار برای رد وجود مواد مخدر یا سایر عوامل تجویز می‌شود.
روانپزشکان و روانشناسان از ابزارهایی مانند مصاحبه و ارزیابی بالینی برای بررسی علائم روان‌پریشی استفاده می‌کنند. آن‌ها با پرس‌وجو درباره هذیان‌ها و ارزیابی دقیق وضعیت روانی فرد، همچنین مصاحبه با خانواده و دوستان، اطلاعات بیشتری درباره هذیان‌ها جمع‌آوری می‌کنند. ملاک‌های تشخیصی اختلال هذیانی در DSM-5 عبارت‌اند از:
💥وجود یک یا چند هذیان برای حداقل یک ماه
💥عدم وجود نقص شدید عملکردی، به‌جز مشکلات ناشی از هذیان‌ها
💥در صورت وجود دوره‌های مانیک یا افسردگی، شدت آن‌ها کمتر از هذیان است
💥هذیان‌ها ناشی از مصرف مواد، دارو یا سایر مشکلات روانی نیستند
عوارض اختلال هذیانی
در صورت عدم درمان به‌موقع، اختلال هذیانی می‌تواند مشکلات متعددی برای فرد و اطرافیانش ایجاد کند. باورهای غیرعادی و غیرمنطقی ممکن است به رفتارهای خطرناک یا پرخاشگرانه منجر شود که سلامت جسمی و روانی خود فرد یا دیگران را به خطر می‌اندازد. عوارض احتمالی این اختلال شامل موارد زیر است:
⚠️افسردگی
⚠️اختلالات اضطرابی
⚠️احساس انزوا و طردشدگی
⚠️مشکلات قانونی
⚠️آسیب به خود یا دیگران
⚠️شک و بی‌اعتمادی مداوم
پرخاشگری شدید
⚠️نشخوار فکری
تشخیص اختلال هذیانی
متخصصان سلامت روان، به‌ویژه روانپزشکان، اختلال هذیانی را زمانی تشخیص می‌دهند که فرد برای یک ماه یا بیشتر هذیان‌هایی داشته باشد که با شرایط دیگر قابل توضیح نباشد و علائم سایر اختلالات روان‌پریشی مانند اسکیزوفرنی را نشان ندهد.
در صورت بروز علائم، متخصصان سلامت روان تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی انجام می‌دهند. اگرچه آزمایش آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد، اما آزمایش‌هایی مانند تصویربرداری، آزمایش خون و غربالگری ممکن است برای رد شرایط جسمی یا تأثیر مواد انجام شود. روانپزشکان و روانشناسان از طریق مصاحبه، وضعیت روانی فرد را ارزیابی می‌کنند.
همچنین، مصاحبه با خانواده یا نزدیکان بیمار می‌تواند جزئیات بیشتری درباره هذیان‌ها و زمان‌بندی علائم ارائه دهد. از آنجا که هذیان ممکن است در سایر اختلالات روانی نیز دیده شود، متخصصان با دقت علائم دیگر را بررسی می‌کنند. اختلال هذیانی ممکن است به اشتباه به‌عنوان یکی از موارد زیر تشخیص داده شود که می‌تواند درمان را مختل کند:
💥اختلال وسواس فکری-عملی
💥روان‌گسیختگی
💥دلیریوم
💥اختلال دوقطبی
💥اختلال شخصیت، به‌ویژه پارانوئید
عوامل محیطی تشدید کننده هذیان‌ها
❌رویدادهای استرس‌زای زندگی: تجربه رویدادهای آسیب‌زا یا استرس‌زا مانند سوءاستفاده، خشونت یا از دست دادن ممکن است خطر ابتلا به هذیان‌ها را افزایش دهد.
❌انزوای اجتماعی: کمبود حمایت اجتماعی و انزوای اجتماعی ممکن است به ایجاد هذیان‌ها کمک کند، زیرا افرادی که از نظر اجتماعی منزوی هستند ممکن است بیشتر مستعد احساس پارانویا و بی‌اعتمادی باشند.
❌مصرف مواد: مصرف مواد، به‌ویژه داروهایی مانند آمفتامین‌ها یا توهم‌زاها، می‌تواند در برخی افراد هذیان‌ها را تحریک کند. مهم است که توجه داشته باشیم که اگرچه این عوامل محیطی ممکن است به ایجاد هذیان‌ها کمک کنند، لزوماً به‌تنهایی باعث هذیان نمی‌شوند.
سوگیری‌های اسنادی
برخی محققان بررسی کرده‌اند که چگونه الگوهای فکری، به نام سوگیری‌های اسنادی، ممکن است در ایجاد و حفظ هذیان‌ها نقش داشته باشند. سوگیری اسنادی به این معناست که افراد تمایل دارند موفقیت‌ها را به خود نسبت دهند («من باعثش شدم») اما برای اتفاقات منفی دیگران را مقصر بدانند («تقصیر شخص دیگری است»).
مطالعات نشان داده‌اند که این سبک تفکر خودمحافظتی در افراد مبتلا به هذیان‌های آزاردهنده بیشتر دیده می‌شود، احتمالاً به‌عنوان راهی برای دفاع از عزت نفس. با این حال، همه تحقیقات با این نظر موافق نیستند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که این سوگیری ممکن است مختص هذیان‌ها نباشد، بلکه بخشی از استراتژی‌های مقابله‌ای گسترده‌تر در روان‌پریشی باشد.
بررسی‌های دیگر اشاره کرده‌اند که ناسازگاری در روش‌های تحقیق باعث دشواری در نتیجه‌گیری قطعی می‌شود. با این حال، درک چگونگی عملکرد سوگیری‌های اسنادی می‌تواند به شکل‌گیری درمان‌هایی کمک کند که بر بهبود استدلال و انعطاف‌پذیری الگوهای فکری تمرکز دارند.
شرایط سلامت روان مرتبط با هذیان‌ها
هذیان‌ها می‌توانند به‌عنوان ویژگی چندین اختلال سلامت روان رخ دهند. درک این ارتباطات می‌تواند کمک کند تا مشخص شود آیا هذیان‌ها بخشی از یک اختلال روان‌پزشکی گسترده‌تر هستند یا به‌صورت جداگانه رخ می‌دهند. برخی از شرایط کلیدی مرتبط با هذیان‌ها عبارت‌اند از:
✔️اسکیزوفرنی: هذیان‌ها یکی از علائم اصلی اسکیزوفرنی هستند. افراد ممکن است باورهای عجیب یا بسیار غیرمحتمل را تجربه کنند، که اغلب با توهمات، تفکر آشوبناک و تغییرات رفتاری همراه است.
✔️اختلال هذیانی: در اختلال هذیانی، افراد هذیان‌های غیرعجیب و پایدار را تجربه می‌کنند (مانند باور به اینکه تحت تعقیب یا فریب هستند) بدون تخریب کلی عملکرد که معمولاً در اسکیزوفرنی دیده می‌شود.
✔️اختلال دوقطبی: در طول دوره‌های شیدایی یا افسردگی، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است هذیان‌های مرتبط با خلق‌وخو را تجربه کنند برای مثال، هذیان‌های بزرگ‌منشانه در طول شیدایی (باور به داشتن قدرت‌های ویژه) یا هذیان‌های آزاردهنده در طول افسردگی (باور به اینکه دیگران علیه آن‌ها توطئه می‌کنند).
✔️اختلال افسردگی شدید با ویژگی‌های روان‌پریشی: برخی افراد مبتلا به افسردگی شدید ممکن است هذیان‌هایی را تجربه کنند که معمولاً منفی یا خودسرزنش‌گر هستند، مانند باور به اینکه گناهان بزرگی مرتکب شده‌اند یا مسئول فجایع هستند.
✔️زوال عقل (مانند بیماری آلزایمر): زوال شناختی در زوال عقل می‌تواند منجر به هذیان‌هایی مانند باور به اینکه عزیزان جایگزین شده‌اند (هذیان کاپگراس) یا اموالشان دزدیده شده است.
✔️روان‌پریشی پس از زایمان: این اختلال که اندکی پس از زایمان رخ می‌دهد، می‌تواند شامل اختلالات خلقی همراه با هذیان‌ها باشد و در صورت عدم درمان فوری خطرناک است.
✔️اختلال روان‌پریشی ناشی از مواد: مصرف موادی مانند آمفتامین‌ها، کوکائین، توهم‌زاها یا الکل گاهی می‌تواند علائم روان‌پریشی، از جمله هذیان‌ها را به‌ویژه در دوره‌های مسمومیت یا ترک ایجاد کند.
✔️اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): در برخی موارد، افراد مبتلا به PTSD ممکن است هذیان‌های آزاردهنده مرتبط با تاریخچه ترومای خود را تجربه کنند، اگرچه این کمتر رایج است.
اگرچه هذیان‌ها در بسیاری از این شرایط علائم برجسته‌ای هستند، ماهیت، شدت و علائم همراه آن‌ها می‌توانند بسیار متفاوت باشند. ارزیابی کامل توسط یک متخصص سلامت روان برای تعیین علت اصلی و هدایت درمان مناسب ضروری است.
چگونه هذیان‌ها را مدیریت کنیم
مدیریت هذیان‌ها اغلب شامل ترکیبی از دارو، درمان و استراتژی‌های حمایتی است. درمان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به‌ویژه اگر فرد تشخیص ندهد که باورهایش نادرست است. رویکردی دلسوزانه و متمرکز بر بیمار بسیار مهم است.
داروها
✅داروهای ضد روان‌پریشی معمولی (مانند هالوپریدول، فلوفنازین): از دهه ۱۹۵۰ استفاده شده‌اند و عمدتاً گیرنده‌های دوپامین را مسدود می‌کنند.
✅داروهای ضد روان‌پریشی غیرمعمول (مانند ریسپریدون، الانزاپین): سروتونین را نیز هدف قرار می‌دهند و معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند.
گاهی اوقات، داروهای ضدافسردگی یا آرام‌بخش‌ها برای مدیریت اضطراب یا علائم خلقی همراه با هذیان‌ها اضافه می‌شوند. داروهای ضد روان‌پریشی درمان اصلی برای هذیان‌ها هستند. این داروها با تنظیم مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین که با علائم روان‌پریشی مرتبط هستند، عمل می‌کنند.
روان‌درمانی
درمان‌های گفت‌وگویی نیز می‌توانند به افراد کمک کنند تا با هذیان‌ها کنار بیایند، چه در کنار داروها و چه به‌جای آن‌ها.
✅درمان شناختی-رفتاری (CBT): به افراد کمک می‌کند تا باورهای غیرمفید را به چالش بکشند و الگوهای فکری را بازسازی کنند.
✅درمان پذیرش و تعهد (ACT): بر پذیرش افکار بدون قضاوت و ایجاد انعطاف‌پذیری روانی تمرکز دارد .
✅خانواده‌درمانی و گروه‌درمانی: حمایت، آموزش و استراتژی‌هایی برای مقابله با چالش‌های اجتماعی و رابطه‌ای ارائه می‌دهند.
مهارت‌های خودیاری برای زندگی با هذیان‌ها
اگرچه درمان حرفه‌ای مهم است، استراتژی‌های خودیاری نیز می‌توانند تفاوت بزرگی در زندگی روزمره ایجاد کنند. برخی ابزارهای مقابله‌ای مفید عبارت‌اند از:
✅تکنیک‌های ذهن‌آگاهی: خود را در لحظه حال از طریق تمرین‌های تنفسی، مدیتیشن یا آگاهی حسی متمرکز کنید. ذهن‌آگاهی می‌تواند شدت عاطفی افکار هذیانی را کاهش دهد.
✅مهارت‌های تنظیم احساسات: از تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، نوشتن در دفتر خاطرات یا آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی برای مدیریت احساسات قوی و آرام ماندن در طول دوره‌های ناراحت‌کننده استفاده کنید.
✅مشارکت در فعالیت‌های معنادار: مشارکت منظم در سرگرمی‌ها، ورزش، هنرهای خلاقانه یا گروه‌های اجتماعی به ایجاد ساختار، لذت و حواس‌پرتی از افکار مزاحم کمک می‌کند.
✅حمایت همتایان و بررسی واقعیت: ارتباط با دیگرانی که تجربیات شما را درک می‌کنند از طریق گروه‌های حمایتی یا دوستان مورد اعتماد می‌تواند به بررسی واقعیت باورها و کاهش احساس انزوا کمک کند.
✅ایجاد برنامه ایمنی: یک برنامه مشخص برای مواقعی که هذیان‌ها طاقت‌فرسا می‌شوند، شامل افرادی که باید با آن‌ها تماس بگیرید و مراحل مقابله‌ای که باید دنبال کنید، داشته باشید.
✅تمرین خود-دلسوزی: بپذیرید که تجربه هذیان‌ها نشانه ضعف شخصی نیست. با خود مهربان باشید، پیروزی‌های کوچک را جشن بگیرید و به یاد داشته باشید که بهبودی زمان میبرد.
این استراتژی‌ها هذیان‌ها را به‌طور کامل از بین نمی‌برند، اما می‌توانند آن‌ها را قابل‌کنترل‌تر کنند و به افراد کمک کنند زندگی کامل‌تر و مرتبط‌تری داشته باشند.
کلام آخر
اختلال هذیانی، که در گذشته به‌عنوان اختلال پارانوئید شناخته می‌شد، یک وضعیت روانی است که در آن فرد نمی‌تواند واقعیت را از تصورات خود تفکیک کند. افرادی که احساس می‌کنند تحت فشار یا انتقاد مداوم هستند، ممکن است استرس بیشتری را تجربه کنند که می‌تواند علائم اختلال را تشدید کند.
بنابراین، رویکردی مثبت و حمایتی در تعامل با این افراد می‌تواند مفید باشد. این اختلال با روش‌هایی مانند روان‌درمانی، گفتاردرمانی و دارودرمانی قابل کنترل و بهبود است. اگر فردی مبتلا به اختلال هذیانی را می‌شناسید، حمایت و تشویق او برای دریافت درمان می‌تواند نقش مهمی در بهبود او داشته باشد.
