دیسگرافیا اختلال یادگیری نوشتارپریشی

دیسگرافیا اختلال یادگیری نوشتارپریشی

علائم اختلال نوشتارپریشی در کودکان، روش‌های تشخیص دیسگرافیا و راهکارهایی برای درمان و مدیریت این نوع اختلال یادگیری نارسانویسی را در این بلاگ مطالعه کنید. درباره اختلالات یادگیری پیش‌تر بحث کرده‌ایم؛ مشکلی که گروه قابل‌توجهی از کودکان و بزرگسالان با آن درگیر هستند. بسیاری از این افراد ممکن است از وجود چنین اختلالاتی آگاهی نداشته باشند و حتی خود را به دلیل آن کم‌هوش تصور کنند و مدام سرزنش نمایند.

این بار تمرکزمان بر اختلال نوشتاری است که در اصطلاح علمی به آن دیسگرافیا یا دیسگرافی گفته می‌شود. دیسگرافیا به عنوان یکی از عوامل اصلی دشواری در یادگیری مهارت نوشتن، می‌تواند نوشتن را برای کودکان به تجربه‌ای آزاردهنده تبدیل کند و به کاهش اعتمادبه‌نفس‌شان منجر شود؛ اما اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، بسیاری از مشکلات و ناراحتی‌های مرتبط با آن را می‌توان کاهش داد و این دقیقاً هدفی است که در این نوشتار دنبال می‌کنیم.

دیسگرافیا یا نوشتارپریشی چیست؟

دیسگرافیا (Dysgraphia)، دیس‌گرافی، «نارسانویسی»، «نوشتارپریشی» یا «اختلال در نوشتن» یک مسئله مرتبط با سیستم عصبی و مغزی است و به عنوان نوعی اختلال یادگیری شناخته می‌شود. این اختلال سبب می‌شود فرد، چه کودک باشد و چه بزرگسال، علی‌رغم دسترسی به تحصیلات و آموزش‌های لازم، در حوزه نوشتن با چالش‌هایی روبرو شود.

به گونه‌ای که نتواند به اندازه‌ای که از فردی هم‌سن و سال انتظار می‌رود، به راحتی و با دقت بنویسد. این اختلال می‌تواند دامنه وسیعی از دشواری‌ها را پوشش دهد، از ضعف در خود عمل نوشتن تا ناتوانی در انتقال افکار به روی کاغذ. دیسگرافیا می‌تواند در سنین گوناگون ظاهر شود و نشانه‌های آن در افراد مختلف متفاوت باشد. نوشتن، برخلاف آنچه به نظر می‌رسد، فرآیندی پیچیده است که نیازمند هماهنگی مهارت‌ها و توانایی‌های متنوعی است؛ از جمله:

🔶مهارت‌های حرکتی دقیق
🔶درک فضایی (شناخت محیط اطراف)
🔶حافظه کاری (ظرفیت نگهداری موقت اطلاعات در ذهن برای پردازش)
🔶کدگذاری املایی (توانایی به خاطر سپردن و فراخوانی حروف، اعداد و نمادها)
🔶پردازش زبانی
🔶درک مفهومی
🔶سازماندهی

با این حال، شناسایی اختلال نوشتاری اغلب کار آسانی نیست.

دیسگرافیا معمولاً زمانی آشکار می‌شود که کودک تازه به یادگیری خواندن و نوشتن می‌پردازد. به این شکل از نوشتارپریشی «دیسگرافیای رشدی» می‌گویند. نوع دیگری از این اختلال نیز وجود دارد که ممکن است بلافاصله پس از ضربه به سر یا آسیب مغزی رخ دهد و به آن «دیسگرافیای اکتسابی» اطلاق می‌شود.
اختلال نوشتاری را می‌توان با رویکردها و تمهیداتی مدیریت و کنترل کرد. این رویکردها به فرد کمک می‌کنند تا استراتژی‌های نوینی برای نوشتن بیاموزد و به کار گیرد.

نوشتارپریشی با اختلال دیگری به نام «نارساخوانی» یا دیسلکسیا (Dyslexia) متفاوت است؛ هرچند نشانه‌های این دو شباهت‌های زیادی دارند و اغلب افراد ممکن است به هر دوی آن‌ها مبتلا باشند. دیسلکسیا مشکلاتی در خواندن متون ایجاد می‌کند.

کودک یا بزرگسالی که به این اختلال دچار است، ممکن است سرعت خواندنش بسیار پایین باشد یا در شناسایی کلمات دچار مشکل شود. افراد مبتلا به دیسلکسیا ممکن است در مطالعه، خواندن با صدای بلند یا برقراری ارتباط بین حروف و صداها ضعف نشان دهند. اما دیسگرافیا به نوشتن مربوط می‌شود؛ نه خواندن.

دلایل بروز اختلال نوشتارپریشی چیست؟

همان‌طور که اشاره شد، آسیب مغزی می‌تواند منجر به نوشتارپریشی اکتسابی شود، اما در مورد علل نوشتارپریشی رشدی، متخصصان مغز و اعصاب هنوز به توافقی قطعی نرسیده‌اند. با توجه به پیچیدگی فرآیند نوشتن، چندین ناحیه از مغز در آن دخیل هستند و این امر، کشف دلایل دقیق را چالش‌برانگیز می‌کند.

از آنجایی که دیسگرافیا اغلب در خانواده‌ها ارثی است، به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی و وراثتی نیز در بروز آن نقش ایفا کنند. پژوهشگران و متخصصان مغز و اعصاب هنوز به طور قطعی از عوامل ایجادکننده اختلالات رشدی آگاه نیستند. نوشتن، فعالیتی چندوجهی است که نواحی متعددی از مغز را به طور همزمان فعال می‌سازد. در ادامه، به علل ابتلا به نارسانویسی اشاره می‌کنیم:

🔷عوامل ژنتیکی: در بسیاری از موارد، اختلال نارسانویسی از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد. در برخی موقعیت‌ها، این اختلال به دلیل زایمان زودرس یا نقص در تکامل جنینی پدیدار می‌شود.

🔷عوامل محیطی: عوامل محیطی نیز از دلایل دیگر ابتلا به اختلال نوشتاری به شمار می‌روند. بی‌توجهی، حساسیت‌های غذایی، رژیم غذایی نامتعادل، آموزش ناصحیح، عدم حمایت از رشد شناختی کودک و موارد مشابه، می‌توانند به اختلالات یادگیری منجر شوند.

نشانه‌های اختلال نوشتارپریشی

افرادی که به اختلال نوشتارپریشی مبتلا هستند، ممکن است در نوشتن با مشکلات گوناگونی روبرو شوند و صحبت کردن برایشان آسان‌تر و روان‌تر از نوشتن باشد. ضعف‌های نوشتاری‌شان می‌تواند در حوزه‌های زیر ظاهر شود:

✔️چیدمان حروف و خوانایی آنها
✔️اندازه حروف و فاصله میان‌شان
✔️املا و هجی کردن
✔️هماهنگی حرکات دست و چشم
✔️سرعت و ریتم نوشتن
✔️دستور زبان
✔️ترکیب جملات
✔️دشواری در نوشتن روی خط مستقیم
✔️مشکل در نگه داشتن و هدایت مداد یا سایر ابزارهای نوشتاری
✔️نوشتن حروف به صورت معکوس یا آینه‌ای
✔️ناتوانی در به خاطر آوردن نحوه نوشتن حروف
✔️چالش در تشخیص زمان استفاده از حروف چسبیده یا جدا
✔️مشکل در نوشتن جملاتی که از نظر دستور زبانی و علائم نگارشی صحیح باشند
✔️حذف کلمات در حین نوشتن جملات
✔️ترتیب نادرست کلمات در جملات
✔️استفاده اشتباه از افعال و ضمایر

توجه داشته باشید که وجود یکی دو مورد از این نشانه‌ها لزوماً به معنای ابتلا به نارسانویسی نیست. اما اگر کودکتان در یادگیری نوشتن با سختی روبرو است یا مهارت‌های نوشتاری‌اش در سطح مورد انتظار سنش نیست، بهتر است به متخصص مراجعه کنید تا از نظر اختلالات یادگیری در نوشتن ارزیابی شود.

انواع دیسگرافیا یا نارسانویسی

همان‌طور که دیدیم، دیسگرافیا بر اساس علت بروز به دو نوع رشدی و اکتسابی تقسیم می‌شود. اما این اختلال دسته‌بندی‌های دیگری نیز دارد که یکی از آنها به شرح زیر است:

❌دیسگرافیای نارساخوانی: در این نوع نوشتارپریشی، کلمات و عباراتی که فرد مبتلا به طور مستقل می‌نویسد (بدون کپی کردن از جایی) ناخوانا و نامفهوم هستند. البته نوشته‌ها یا طرح‌هایی که از منبع دیگری کپی می‌شوند، ممکن است واضح و خوانا باشند. این اختلال منجر به ضعف در املا و هجی کردن می‌شود؛ حتی در افرادی که مهارت‌های حرکتی دقیق‌شان مشکلی ندارد. توجه کنید که هرچند واژه «نارساخوانی» در نام این نوع دیسگرافیا آمده، اما افراد مبتلا لزوماً به دیسلکسیا دچار نیستند.

❌دیسگرافیای حرکتی: این نوع اختلال نوشتاری در افرادی رخ می‌دهد که در مهارت‌های حرکتی دقیق ضعف دارند. فرد مبتلا احتمالاً در کارهای دقیق دیگر نیز مشکل خواهد داشت. دیسگرافیای حرکتی باعث می‌شود نوشته‌ها، طرح‌ها و نقاشی‌های فرد، حتی موارد کپی‌شده، ناخوانا و نامرتب به نظر برسند؛ البته ممکن است دانش‌آموز مبتلا با تلاش زیاد بتواند عبارات کوتاهی بنویسد که قابل خواندن باشند. در این افراد، مهارت املا و هجی کردن معمولاً در سطح نرمال است.

❌دیسگرافیای فضایی: سومین نوع نوشتارپریشی به درک فضایی مربوط می‌شود. این اختلال ممکن است در عدم رعایت فاصله مناسب بین کلمات یا ناتوانی در نوشتن جملات روی خط مستقیم ظاهر شود.
ابتلا به نوشتارپریشی فضایی معمولاً تمام دست‌نوشته‌ها و نقاشی‌های فرد را ناخوانا یا مبهم می‌کند. در مقابل، توانایی هجی کردن و املای صحیح معمولاً حفظ می‌شود.

❌دیسگرافیای اکتسابی: این نوع اختلال در نتیجه آسیب‌های مغزی یا بیماری‌های تخریبی ایجاد می‌شود و فرد (اغلب در سنین بزرگسالی) را از توانایی‌های پیشین خود در نوشتن محروم می‌سازد.

❌دیسگرافیای رشدی: این اختلال به دشواری‌های مرتبط با یادگیری مهارت‌های نوشتاری اشاره دارد. دیسگرافیای رشدی بیشتر در دوره کودکی برجسته می‌شود. دلایل نارسایی تکاملی (رشدی) به طور دقیق شناخته‌شده نیستند، اما پژوهشگران چندین زیرشاخه را مشخص کرده‌اند که با فرآیندهای عصبی خاص همخوانی دارند.

❌دیسگرافیای زبانی: نارسانویسی زبانی بر توانایی‌های پردازش زبانی در فرآیند نوشتن اثر می‌گذارد. این نوع اختلال، متن را ناخوانا می‌سازد، اما فعالیت‌هایی مانند ترسیم، کپی‌برداری و املای شفاهی از تأثیر اختلالات زبانی مصون می‌مانند.

اختلال نوشتاری چگونه شناسایی می‌شود؟

پزشک در جریان معاینه بیمار و ارزیابی نارسانویسی، موارد زیر را مورد بررسی قرار می‌دهد:
🔴نقاط قوت و ضعف فرد
🔴سابقه تحصیلی بیمار
🔴گستره مشکلات نوشتاری بیمار
🔴ماهیت مشکلات نوشتاری
🔴تأثیر مداخلات آموزشی هدفمند و حمایت‌ها بر پیشرفت تحصیلی فعلی بیمار

تشخیص دیسگرافیا اغلب در چارچوب آموزشی و از طریق ارزیابی گروهی انجام می‌گیرد. اعضای تیم ارزیابی شامل موارد زیر هستند:

🟣کاردرمانگران
🟣فیزیوتراپیست‌ها
🟣معلمان ویژه آموزش استثنایی
🟣روانشناسان تربیتی
🟣گفتاردرمانگران
🟣روانشناسان عصبی

یک دنیای جدید از اطلاعات منتظرته! برای کشف بیشتر، روی لینک کارگاه آموزشی اختلالات یادگیری کودکان کلیک کن.

انواع آزمون‌های روانشناختی برای تشخیص نارسانویسی (Dysgraphia)

اگر کودکتان در نوشتن مشکل دارد، ممکن است به اختلال نارسانویسی مبتلا باشد. برای اطمینان، به روانشناس یا روانپزشک کودک با تخصص در اختلالات یادگیری مراجعه کنید تا ارزیابی لازم انجام شود. دیسگرافیا به عنوان نوعی «اختلال یادگیری خاص» تشخیص داده می‌شود.

آزمون‌های نوشتارپریشی می‌توانند نشان دهند که چه عاملی باعث مشکل نوشتاری کودکتان شده، اما این آزمون‌ها باید بخشی از ارزیابی جامع باشند که عوامل دیگر را نیز بررسی کند. در آزمون‌های نارسانویسی، مهارت‌های متنوعی ارزیابی می‌شوند؛ از جمله در حوزه‌های:

آزمون‌های سازوکار نوشتار

🧠آزمون نمونه: ویرایش چهارم آزمون زبان نوشتاری (TOWL-4)، آزمون‌های دایره لغات، املا، نشانه‌گذاری، جملات درست و ترکیب جملات (برای سنین ۹ سال به بالا)

🧠آزمون‌های مشابه: آزمون‌های پیشرفت تحصیلی وودکاک-جانسون (WJ IV) و توانایی‌های فردی وکسلر (WIAT-III)، زیرآزمون‌های ارزیابی مهارت‌های نوشتاری مانند املا

🧠معیار ارزیابی: توانایی کودک در به‌کارگیری اصول نگارش جملات، مانند قواعد علائم نگارشی.

🧠دلیل اهمیت: اگر قواعد املایی، دستوری و نشانه‌گذاری در ذهن کودک تثبیت نشده باشند، نوشتن برای او دشوار می‌شود و درک منظور او برای خواننده سخت خواهد بود.

🧠نحوه اجرا: در این آزمون‌ها، مهارت‌های مختلف به صورت زیر ارزیابی می‌شوند:

🧠دایره لغات: ارزیاب از کودک می‌خواهد در حین نوشتن جمله‌ای، کلمه خاصی به عنوان «کلمه محرک» را در آن بگنجاند.

🧠املا: کودک باید با کلمات محرک، جمله بنویسد. از کلمات ساده آغاز می‌شود و با هر جمله، دشواری افزایش می‌یابد. آزمون زمانی پایان می‌یابد که کودک سه کلمه متوالی را از نظر املایی اشتباه بنویسد.

🧠جملات درست: کودک جملاتی با اشتباهات دستوری را ویرایش می‌کند. همچنین ممکن است جملات ناقص را تکمیل کند تا مهارتش در قواعد دستوری سنجیده شود.

🧠ترکیب جملات: ارزیاب از کودک می‌خواهد دو جمله ساده را به یک جمله پیچیده تبدیل کند.

🧠علائم نگارشی: ارزیاب نوشته‌های کودک از بخش‌های دیگر آزمون را بررسی می‌کند تا وضعیت استفاده از علائم نگارشی را ارزیابی کند.

آزمون‌های مضمون‌شناسی یا درک موضوع

🧠آزمون نمونه: ویرایش چهارم آزمون زبان نوشتاری (TOWL-4)، آزمون‌های داستان‌نویسی و آیین نگارش (برای سنین ۹ سال به بالا)

🧠آزمون‌های مشابه: زیرآزمون نمونه نوشتار از آزمون پیشرفت تحصیلی وودکاک-جانسون (WJ IV) و زیرآزمون مقاله‌نویسی/انشاءنویسی از آزمون توانایی‌های فردی وکسلر (WIAT-III)

🧠معیار ارزیابی: در آزمون داستان‌نویسی، طرح داستان، توسعه شخصیت‌ها، ساختار جمله، جمله‌سازی، سازماندهی، دایره لغات و جریان رویدادها بررسی می‌شود. در آزمون آیین نگارش، شیوه استفاده از دستور زبان، نشانه‌گذاری و هجی کردن در بیش از یک جمله ارزیابی می‌گردد.

🧠دلیل اهمیت: درک موضوع، مضمون‌شناسی یا «مهارت‌های نوشتاری پیشرفته» به کودکان اجازه می‌دهد افکار ذهنی‌شان را به صورت نوشتاری بیان کنند و خواننده بتواند منظور آنها را درک کند.

🧠نحوه اجرا: تصویری به کودک نشان داده می‌شود و از او خواسته می‌شود داستانی بر اساس آن بنویسد؛ هرچه جزئیات بیشتر، بهتر. ۵ دقیقه برای طرح‌ریزی و ۱۵ دقیقه برای نوشتن اختصاص می‌یابد.

آزمون‌های مهارت‌های حرکتی دقیق

🧠آزمون نمونه: آزمون پگ‌بورد گروود (Grooved Pegboard) یا جااندازی میخ در صفحه مشبک (برای سنین ۵ تا ۱۸ سال)

🧠آزمون‌های مشابه: آزمون پگ‌بورد پوردو (Purdue Pegboard) برای ۵ تا ۱۸ سال، آزمون عصب‌شناختی-روانشناختی و بینایی-حرکتی نپسی (NEPSY-II) برای ۳ تا ۱۶ سال

🧠معیار ارزیابی: توانایی کنترل عضلات کوچک دست و هماهنگی دست-چشم.

🧠دلیل اهمیت: ضعف در مهارت‌های حرکتی دقیق می‌تواند گرفتن مداد یا خودکار را برای کودک سخت کند و نوشتن را به فرآیندی زمان‌بر و خسته‌کننده تبدیل نماید.

🧠نحوه اجرا: صفحه‌ای با ۲۵ سوراخ و ۲۵ میخ شیاردار به کودک داده می‌شود. او باید میخ‌ها را بچرخاند و در کوتاه‌ترین زمان در سوراخ‌ها قرار دهد. امتیاز بر اساس زمان صرف‌شده و تعداد میخ‌های قرارگرفته محاسبه می‌شود. پس از اجرای این آزمون‌ها، ارزیاب نتایج را تجمیع و تحلیل می‌کند. او این نتایج را با آزمون‌های دیگر مانند آزمون‌های مهارت‌های گفتاری مقایسه می‌نماید. البته تکمیل همه آزمون‌ها، تحلیل و گزارش نهایی ممکن است چند هفته طول بکشد. اگر تشخیص دیسگرافیا تأیید شود، باید فوراً به دنبال مدیریت یا کنترل آن اقدام کرد.

اگه تا حالا تست دادی ولی چیزی نفهمیدی، این یکی فرق داره روی لینک تست رایگان سبک های یادگیری وارک (ویژه نوجوانان) کلیک کن

روش‌های درمان دیسگرافیا یا اختلال در یادگیری مهارت نوشتن

متأسفانه اختلالات یادگیری، از جمله دیسگرافیا، درمان قطعی ندارند و هدف از درمان، عمدتاً مدیریت و کنترل نشانه‌ها است؛ به گونه‌ای که کودک در خانه، مدرسه و جامعه با چالش‌های کمتری مواجه شود. در واقع، کودکان باید با تکنیک‌های آموخته‌شده، خود با این اختلال کنار بیایند.
برخی از روش‌های درمان نوشتارپریشی عبارتند از:

✳️دارودرمانی (برای اختلالات همراه): کودکانی که همزمان به دو یا چند اختلال مبتلا هستند، ممکن است نیاز به دارو داشته باشند. برای مثال، کودکی که هم دیسگرافیا دارد و هم بیش‌فعالی (ADHD)، می‌تواند با دارو بهبود یابد.

✳️کاردرمانی: در جلسات کاردرمانی، درمانگر بر آموزش مهارت‌ها و تکنیک‌های ویژه‌ای تمرکز دارد که نوشتن را آسان‌تر می‌سازد. این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی دقیق خود را ارتقا دهند و راه‌های بهینه برای استفاده از خودکار و مداد را بیاموزند. درمانگر همچنین پیشنهادهایی برای بهبود قابلیت‌ها ارائه می‌دهد، از جمله:

آزمایش انواع مختلف خودکار، مداد و نگهدارنده‌های مداد
بهره‌گیری از کاغذهای خط‌دار برجسته برای تسهیل نوشتن روی خط مستقیم
استفاده از الگوهای درسی چاپ‌شده در کلاس برای ساده‌تر کردن یادداشت‌برداری
به‌کارگیری نرم‌افزارهای دیکته صوتی در فرآیند نوشتن
تایپ تکالیف با کامپیوتر
درخواست مهلت اضافی برای تکمیل تکالیف

✳️بازی‌درمانی: نقش بازی‌های ساده در درمان اختلال نوشتاری را نباید دست‌کم گرفت. این فعالیت‌ها و تمرین‌های ابتدایی، اگر به طور مداوم پیگیری شوند، نتایج چشمگیری به همراه خواهند داشت. در ادامه، به چند نمونه از این بازی‌ها اشاره می‌شود:

✳️بازی‌های هماهنگی حرکتی-دیداری: روش‌های متنوعی برای اجرای این بازی‌ها وجود دارد. برای مثال، می‌توانید با نقطه‌چین، طرحی ترسیم کنید و از کودک بخواهید با اتصال نقاط، تصویر کاملی را بسازد.

✳️بازی‌های تشخیص شکل از زمینه: مثلاً اشکال گوناگونی را روی بخشی از کاغذ بکشید و از کودک بخواهید فقط داخل اشکال یا زمینه‌شان را رنگ‌آمیزی کند.

✳️بازی‌های شباهت و تفاوت: از کودک بخواهید تصاویر مرتبط را به یکدیگر وصل کند یا دور تصویر ناهمخوان خط بکشد.

✳️تقویت تمایز دیداری: این جنبه از ادراک بینایی، در درمان اختلال نوشتاری نقش کلیدی دارد؛ زیرا برای خواندن یک متن، فرد باید بتواند تفاوت‌های میان حروف و کلمات را به خوبی تشخیص دهد.

✳️تقویت حافظه بینایی: حافظه بینایی ارتباط نزدیکی با اختلال نوشتاری دارد. اگر بتوان حافظه فرد مبتلا را بهبود بخشید، گامی اساسی در درمان اختلال بینایی و در نتیجه، درمان اختلال نوشتاری برداشته می‌شود.

✳️روش نوروفیدبک: نوروفیدبک ابزاری است که امواج مغزی را تنظیم و آموزش می‌دهد تا عملکرد مغز را بهینه سازد. این روش بدون هیچ عارضه جانبی عمل می‌کند و همچون سالنی ورزشی برای مغز است. هر ناحیه از مغز که عملکرد ضعیفی دارد، در این فرآیند تقویت می‌شود. از نوروفیدبک برای درمان اختلالات یادگیری و اختلال نوشتاری استفاده می‌گردد که همزمان مسائلی مانند اضطراب، تنش و کمبود تمرکز را نیز کاهش می‌دهد.

راهکارهای بهبود اختلال نوشتاری

برخی استراتژی‌ها به کودک یاری می‌رسانند تا به تدریج، سطح توانایی نوشتاری‌اش افزایش یابد. برای ارتقای این اختلال در کودکان، می‌توانید از راه‌حل‌های زیر بهره ببرید:

🌟از کودک بخواهید با روان‌نویس، خطوط دلخواهی روی کاغذ بکشد

🌟یک وایت‌برد کوچک و قابل حمل در اختیار کودک بگذارید تا روی آن نقاشی کند یا بنویسد

🌟بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال نوشتاری در نحوه گرفتن مداد دچار مشکل هستند. به آنها کمک کنید تا مداد را به درستی در دست نگه دارند

🌟از مدادهای مناسب استفاده کنید اگر انگشتان کودک کوچک یا ضعیف است، مدادهای نازک‌تر را انتخاب نمایید

🌟از کودک بخواهید با دستی که برای تکالیف مدرسه به کار می‌برد، کاغذهای باطله یا روزنامه را مچاله کند این

🌟تمرین در استحکام عضلات دست و انگشتان و بهبود اختلال نوشتاری مؤثر است

🌟کاغذهای باطله را به کودک بدهید و از او بخواهید با قیچی، آنها را ببرد

🌟از کودک بخواهید زیپ، دکمه‌های لباس و بند کفش‌هایش را خودش باز و بسته کند

🌟خطوط موازی با فواصل متفاوت رسم کنید و از کودک بخواهید دقیقاً در میانه آنها، خط مستقیمی بکشد. این فعالیت به تقویت تمرکز کودک کمک می‌کند

🌟اشکالی را به صورت نقطه‌چین بکشید و از کودک بخواهید آنها را کامل کند

🌟روش دیگری این است که کلماتی را ناقص بنویسید و از کودک بخواهید نسخه کامل‌شده را در کنارشان بنویسد

راهکارهای مدیریت اختلال

کودکان و بزرگسالان مبتلا به نارسانویسی می‌توانند با یادگیری تکنیک‌ها و استراتژی‌ها، اختلال خود را مدیریت کنند. این تکنیک‌ها بر اساس سن، شرایط و توانایی‌های فرد آموزش داده می‌شوند. برای مثال، در کلاس درس چنین راهکارهایی مفیدند:

✨آزمایش انواع مدادها، خودکارها و نگهدارنده‌های ابزار نوشتاری
✨استفاده از دفترهای خط‌دار برجسته برای نوشتن روی خط مستقیم
✨بهره‌گیری از فرم‌های ویژه یادداشت‌برداری برای آسان‌تر کردن خلاصه‌نویسی در کلاس
✨یا برای مطالعه و انجام تکالیف در خانه استفاده از فناوری؛ مانند انجام تکالیف با کامپیوتر، نرم‌افزارهای تبدیل گفتار به متن برای نوشتن و برنامه‌های ویرایش متن

معلمان چگونه می‌توانند به کودکان مبتلا به دیسگرافیا کمک کنند؟

حمایت معلم می‌تواند برای کودکان مبتلا به نوشتارپریشی بسیار ارزشمند باشد و بر عملکرد تحصیلی و زندگی‌شان تأثیر عمیقی بگذارد. در بسیاری از کشورها، مدارس تسهیلات ویژه‌ای برای آموزش و حمایت از این کودکان فراهم می‌کنند. شیوه تدریس معلم و نحوه واگذاری تکالیف، بر درک مطالب و نتایج کار کودک اثرگذار است. معلم می‌تواند با اقدامات زیر به دانش‌آموز مبتلا به نوشتارپریشی یاری رساند:

✨اعطای زمان بیشتر برای انجام تکالیف
✨پر کردن بخش‌هایی مانند عنوان و تاریخ توسط خود معلم
✨توضیح دقیق معیارهای تصحیح و نمره‌دهی هر بخش از تکالیف
✨ارائه نمونه تکالیف سال‌های گذشته به دانش‌آموز
✨جایگزینی تکالیف نوشتاری با گزینه‌های جایگزین
✨ارائه خلاصه نکات درسی آماده یا چاپی برای تسهیل کار دانش‌آموز

والدین چگونه می‌توانند به کودکان مبتلا به دیسگرافیا کمک کنند؟

علاوه بر مراجعه به روانشناس، روانپزشک، کاردرمانگر و…، والدین می‌توانند از راه‌های گوناگونی به کودکان مبتلا به نوشتارپریشی کمک نمایند. در ادامه چند مورد از این راه‌ها را بررسی می‌کنیم:

🔷بهبود دستخط: بازی‌ها و تمرین‌های جذاب وجود دارند که قدرت عضلات دست کودکان را افزایش می‌دهند و مهارت‌های حرکتی دقیق‌شان را تقویت می‌کنند. برخی از آنها را می‌توانید از لینک‌های مرتبط ببینید یا در اینترنت به زبان فارسی جستجو کنید. پیشنهاد می‌شود پیش از شروع تمرین‌ها، با متخصص مشورت نمایید.

کودکان مبتلا به نوشتارپریشی باید بیاموزند که در حین نوشتن، حواس مختلف خود را فعال کنند. برای مثال، از فرزندتان بخواهید در حالی که کلمه یا جمله‌ای می‌نویسد، آن را با صدای بلند بخواند. می‌توانید نحوه نوشتن حروف را با کشیدن نوک انگشت او یا خودتان روی کف دست آموزش دهید یا از روش‌های دیگر استفاده کنید. خلاصه، همزمان چشم، گوش و حس لامسه کودک را درگیر کنید.

انواع خطوط نوشتاری، مانند نستعلیق تحریری، را امتحان کنید شاید فرزندتان با یکی از آنها راحت‌تر باشد. کودکان بزرگ‌تر را به یادگیری تایپ اصولی تشویق کنید؛ هرچه زودتر، بهتر. اگر ممکن است، تبلت یا لپ‌تاپی برای او فراهم کنید تا برای یادداشت‌برداری و تکالیف مفید باشد. اگر انجمن حمایتی می‌شناسید، می‌توانید برای تهیه این ابزارها از آنها کمک بگیرید.

🔷املا و هجی کردن: برخی کودکان مبتلا به نارسانویسی در املا و هجی کردن به شدت مشکل دارند.
اگر فرزندتان هم در نوشتن و هم در املا چالش دارد، به او بگویید هجی کردن را به صورت شفاهی تمرین کند تا کار آسان‌تر شود. در کامپیوتر و موبایل از نرم‌افزارهای بررسی غلط املایی استفاده کنید. این ابزارها برای کودکان بزرگ‌تر، نوجوانان و بزرگسالان بسیار کارآمدند.

مانند عینک برای فرد نزدیک‌بین مهارت بازخوانی و ویرایش نوشته‌ها حیاتی است. نوشته‌های فرزندتان را تصحیح کنید و از او بخواهید خودش نیز این کار را برای متونش انجام دهد. همچنین به او بگویید هر زمان نیاز داشت، از دیگران کمک بگیرد و بخواهد نوشته‌هایش را بخوانند و اشتباهات را اصلاح کنند.

متون مختلفی که توسط شما یا دیگران نوشته شده و حاوی اشتباهاتی است، به کودک بدهید تا آنها را ویرایش کند و همین را برای نوشته‌های خودش تکرار نماید. بهتر است خواندن و نوشتن با روشی ساخت‌یافته و مبتنی بر آواشناسی به کودک آموزش داده شود؛ مانند روش‌های بر پایه سیستم اورتون-گیلنگهام (Orton-Gillingham). البته این موضوع تخصصی است و فقط به آن اشاره کردیم.

🔷انشاء و درک مطلب: با بزرگ شدن کودکان، توانایی انشاء و مقاله‌نویسی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اجازه دهید فرزند نوجوانتان پیش از نوشتن تکالیف، ابتدا درباره آن صحبت کند. بیان شفاهی می‌تواند افکارش را منظم کند و او را برای تکلیف آماده‌تر سازد. در دروس علوم و ریاضی، برای سؤالاتی که نیاز به توضیح تشریحی دارند، از او بخواهید ابتدا به صورت کلامی با شما یا هم‌سالانش تمرین کند.

اغلب دانش‌آموزان می‌توانند پاسخ‌ها را شفاهی بدهند، اما نوشتاری مشکل دارند. تمرین شفاهی می‌تواند کمک‌کننده باشد. از معلم بپرسید آیا امکان دارد گاه‌به‌گاه، به جای نوشتن تکالیف، فرزندتان ویدئویی از خود ضبط کند یا صدایش را ثبت نماید؟ به کودک بگویید هر چه می‌نویسد، یک یا دو بار بخواند و بررسی کند. او باید از خودش بپرسد آیا آنچه نوشته، همان چیزی است که می‌خواست بگوید؟ آیا نوشته منطقی است و منظور را درست منتقل می‌کند؟

کلام پایانی

اختلال نوشتاری می‌تواند اثرات عمیقی بر عملکرد تحصیلی و اعتمادبه‌نفس کودکان بگذارد، زیرا آنها در تبدیل افکار به کلمات با چالش روبرو می‌شوند. این اختلال ممکن است شامل مشکلاتی مانند نگارش صحیح کلمات، سازماندهی افکار یا ساختاربندی جملات باشد. با این وجود، درمان‌های تخصصی و روش‌های توانبخشی می‌توانند به کودک یاری رسانند تا مهارت‌های نوشتاری خود را تقویت کند و به دستاوردهای تحصیلی بیشتری برسد.

اختلال نوشتارپریشی در کودکان، یا همان اختلال نوشتاری، یکی از انواع اختلالات یادگیری به شمار می‌رود که می‌تواند فرآیند نوشتن را برای کودک به چالشی جدی تبدیل کند و در نهایت به کاهش عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان منجر شود. اگر نشانه‌های این اختلال را در فرزندتان مشاهده کردید، پیشنهاد می‌شود که روانشناس مورد اعتمادتو تو کلینیک آنلاین روان هاب پیداش کن و وقت مشاورتو رزرو کن و درمان را تحت نظارت کاردرمانگران مجرب آغاز کن.

در پایان، به والدین گرامی اکیداً توصیه می‌شود که در تعامل با این کودکان، صبوری پیشه کنند. علاوه بر این، از هرگونه تنبیه، ایجاد استرس، عصبانیت یا توهین دوری جویید و در فضایی آرام و حمایت‌گر، کودک را به تمرین نوشتن درست و مرتب تشویق نمایید.