تفاوت هایی بین سایکوز و نوروز که باید بدانید
سایکوز نوعی اختلال شدید روانی است که فرد ارتباطش با واقعیت را از دست می‌دهد (توهم، هذیان). نوروز خفیف‌تر است و شامل اضطراب، وسواس، یا افسردگی می‌شود.
تفاوت هایی بین سایکوز و نوروز که باید بدانید
درک تفاوت بین سایکوز و نوروز برای تشخیص دقیق و درمان مناسب بسیار مهم است. در حالی که هر دو شرایط سلامت روان هستند، از نظر شدت، علائم و تأثیر بر ادراک فرد از واقعیت متفاوت‌اند. روانپریشی و نوروز هر دو شرایط سلامت روان هستند، اما از نظر شدت و آزمون واقعیت به طور قابل‌توجهی متفاوت‌اند.
در حالی که نوروز شامل پریشانی عاطفی بدون از دست دادن ارتباط با واقعیت است، روانپریشی ادراک فرد از واقعیت را از طریق هذیان‌ها یا توهمات مختل می‌کند. درک اینکه نوروز و روانپریشی چیست به شناسایی مسیر صحیح اقدام برای بیمارانی که با علائم متنوعی مراجعه می‌کنند، کمک می‌کند.
تعریف نوروز و سایکوز در سلامت روان
نوروز به‌عنوان پریشانی عاطفی ناشی از اضطراب یا استرس تعریف می‌شود، بدون اینکه ارتباط با واقعیت از دست برود. اما روانپریشی شامل قطع ارتباط با واقعیت است، از جمله توهمات یا هذیان‌ها. پزشکان اغلب هنگام تعریف نوروز و روانپریشی در ارزیابی‌های روان‌پزشکی عملی به این تعاریف استناد می‌کنند.
در گذشته، این اصطلاحات گسترده بودند و منجر به سوءتفاهم‌های زیادی شدند، اما DSM-5 اکنون اختلالات را با دقت بیشتری تعریف کرده است. این پالایش همچنین به شناسایی انواع روانپریشی و نوروز با دقت بیشتری کمک کرده است.
سایکوز یا روانپریشی چیست؟
سایکوز یا روانپریشی حالتی روان‌شناختی است که در آن فرد تجربیات حسی از چیزهایی دارد که در واقعیت وجود ندارند یا به باورهایی پایبند است که پایه و اساس واقعی ندارند. فرد ممکن است در طول دوره بیماری از توهم یا بدگمانی رنج ببرد، مثلاً ادعا کند چیزهایی می‌بیند یا می‌شنود که در دنیای واقعی وجود ندارند. ادراک او از واقعیت و محیط اطراف با دیگران تفاوت دارد.
این وضعیت می‌تواند برای بیمار بسیار ترسناک باشد و گاهی علائم آن با رفتارهای پرخاشگرانه کلامی یا جسمی نسبت به دیگران و آسیب‌رساندن به آن‌ها همراه شود. در چنین مواردی، پزشکان ممکن است ناچار به بستری کردن بیمار شوند.
نِوروز چیست؟
اختلالات نوروتیک یا نِوروزها گروهی از بیماری‌های روانی هستند که برخلاف سایکوز، بیمار از وجود اختلال خود آگاه است و معمولاً عملکردهای اصلی شخصیت او تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. از جمله نمونه‌های شایع نِوروز می‌توان به اضطراب، وسواس و فوبیا اشاره کرد. این اختلالات کیفیت زندگی فرد را مختل می‌کنند. در ویرایش سوم کتاب DSM-III که در سال ۱۹۸۰ منتشر شد، اصطلاح نِوروز از این کتاب حذف گردید.
تشخیص نوروز در مقابل سایکوز (روانپریشی)
تشخیص نوروز
نوروز نشانه‌ای است که ممکن است شما در حال تجربه یک بیماری روانی زیربنایی باشید. اگر علائم نوروز را نشان می‌دهید، شما یا خانواده‌تان ممکن است توصیه کنند که برای تشخیص دقیق به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید. یک روانشناس یا روان‌پزشک با شما مصاحبه خواهد کرد و ارزیابی بالینی انجام خواهد داد تا وضعیت روانی شما را بررسی کند. برای ارزیابی نوروز، ممکن است لازم باشد تست 16 عاملی شخصیت کتل را تکمیل کنید.
تشخیص سایکوز (روانپریشی)
روانپریشی را می‌توان زود تشخیص داد. مداخله زودهنگام در روانپریشی برای جلوگیری از بدتر شدن آن و تأثیر بر کیفیت زندگی شما بسیار مهم است. اگر شما علائم را تجربه می‌کنید یا یکی از عزیزانتان ابراز نگرانی کرده است، باید به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
حرف‌هایی هست که باید شنیده شن، روانشناس مورد اعتمادتو تو کلینیک آنلاین روان هاب پیداش کن و وقت مشاورتو رزرو کن!
یک روان‌درمانگر می‌تواند شما را تشخیص دهد و شما را در مسیر درمانی مناسب قرار دهد. تشخیص روانپریشی و اختلالات روانپریشی همیشه شامل نوعی ارزیابی روان‌شناختی یا روانی است. این فرآیند اغلب شامل بررسی سابقه پزشکی، معاینه جسمانی و آزمایش‌های مختلف آزمایشگاهی برای رد علل جسمانی زیربنایی است.
درک تفاوت بین سایکوز (روانپریشی) و نوروز (روان‌نژندی)
تشخیص تفاوت بین روانپریشی و نوروز برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است.
تفسیر نادرست یکی به‌جای دیگری می‌تواند به مراقبت ناکافی منجر شود. این تمایز بر عملکرد روزانه و روابط تأثیر می‌گذارد، بنابراین شناسایی زودهنگام علائم و انتخاب مسیر درمانی مناسب بسیار مهم است.
انواع مختلفی از روانپریشی و نوروز وجود دارد، که هر یک مجموعه‌ای از اختلالات روانی خاص خود را دارند. شناسایی این دسته‌ها به هدایت تشخیص و درمان دقیق برای افراد بر اساس علائم و نیازهای خاص آن‌ها کمک می‌کند.
مقایسه روانپریشی و روان‌نژندی
| ویژگی | روانپریشی (Psychosis) | روان‌نژندی (Neurosis) |
|---|---|---|
| آزمون واقعیت | مختل – فرد ممکن است ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهد | سالم – فرد متوجه غیرمنطقی بودن افکار خود هست |
| علائم اصلی | توهم، هذیان، افکار آشفته | اضطراب، فوبیا (ترس‌های مرضی)، وسواس |
| تأثیر بر عملکرد | شدید – معمولاً نیاز به مداخله‌ی پزشکی دارد | متوسط – می‌تواند بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد |
| نمونه اختلالات | اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی | وسواس فکری-عملی (OCD)، اضطراب فراگیر (GAD)، فوبیاها |
| روش درمانی رایج | دارودرمانی به همراه روان‌درمانی | روان‌درمانی همراه با تغییر سبک زندگی |
انواع شایع روانپریشی
روانپریشی می‌تواند در چندین اختلال روانی ظاهر شود. این‌ها شامل موارد زیر هستند:
⭕️اسکیزوفرنی: مشخص شده با توهمات، هذیان‌ها و انزوای اجتماعی
⭕️اختلال دوقطبی: که در آن ویژگی‌های روانپریشی ممکن است در دوره‌های شیدایی یا افسردگی رخ دهد
⭕️اختلال اسکیزوافکتیو: ترکیبی از علائم خلقی و روانپریشی
این شرایط معمولاً نیاز به حمایت پزشکی و روان‌پزشکی دارند. درک تفاوت بین روانپریشی و نوروز در درمان چنین بیماری‌های روانی شدیدی بسیار مهم است.
انواع شایع نوروز
نوروز در اختلالات روانی مبتنی بر اضطراب به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود. این‌ها شامل موارد زیر هستند:
⭕️اختلال اضطراب عمومی (GAD): نگرانی مداوم و بیش از حد
⭕️اختلال وسواسی-اجباری (OCD): اجبارهای ناشی از افکار مزاحم
⭕️اختلال پانیک: دوره‌های ناگهانی و شدید حمله عصبی
⭕️فوبیاها: ترس‌های غیرمنطقی از اشیاء یا موقعیت‌های خاص
اگرچه افراد در واقعیت ریشه دارند، اغلب با پریشانی عاطفی مداوم و چالش‌های عملکردی مواجه‌اند.
علل نوروز و روانپریشی
عوامل نوروز و سایکوز (روانپریشی) به‌طور گسترده‌ای متفاوت هستند. با این حال، می‌توان آن‌ها را به‌صورت زیر خلاصه کرد:
✅ژنتیک
✅محیط (مانند رویدادهای تروماتیک در کودکی یا بزرگسالی)
✅شیمی مغز
بسیار شایع است که افراد ندانند چرا به یکی از این شرایط مبتلا شده‌اند، زیرا علل متعددی ممکن است وجود داشته باشد. همچنین لازم نیست فقط یک علت وجود داشته باشد، بنابراین هر سه عامل در برخی افراد به نوروز یا روانپریشی کمک می‌کنند. هنگامی که نوروز یا روانپریشی ناشی از یک بیماری روانی باشد، می‌توان دلایل ایجاد بیماری اولیه را بررسی کرد. باز هم، این معمولاً به ژنتیک، محیط و/یا شیمی مغز مربوط می‌شود.
برخی افراد به دلیل مصرف مواد مخدر یا الکل دچار روانپریشی می‌شوند. این به‌عنوان روانپریشی ناشی از مواد شناخته می‌شود. این معمولاً با اعتیاد شدید و/یا مصرف منظم مواد مخدر رخ می‌دهد، اما گاهی ممکن است پس از یک تجربه تک‌مرتبه مصرف مواد نیز اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است علائم سایکوز (روانپریشی) به دلیل یک بیماری جسمی ایجاد شود. به‌عنوان مثال، تومورهای مغزی با رشد آهسته با علائم سایکوز مرتبط بوده‌اند.
اگه تا حالا تست دادی ولی چیزی نفهمیدی، این یکی فرق داره روی لینک تست رایگان شخصیت شناسی MMPI کلیک کن و خودتو بشناس!
علائم سایکوز (روانپریشی)
هنگامی که فردی در یک دوره روانپریشی قرار دارد، ارتباط خود با واقعیت را از دست می‌دهد.
این می‌تواند روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد. برخی افراد این دوره‌ها را به‌طور مکرر تجربه می‌کنند، در حالی که دیگران ممکن است در تمام طول عمر خود تنها یک دوره روانپریشی داشته باشند.
علائم شایع روانپریشی شامل موارد زیر است:
📌توهمات
📌هذیان‌ها
📌انزوای اجتماعی
📌افکار آشوبناک
📌اضطراب
📌عملکرد ضعیف
📌تغییرات در احساسات، رفتار، تفکر و ادراک
📌گفتار نامنسجم
📌افسردگی
📌کمبود انگیزه
علائم نوروز(روان‌نژدی)
از سوی دیگر، نوروز فهرست ثابتی از علائم ندارد. این به این دلیل است که نوروز یک اختلال سلامت روان شناخته‌شده نیست، بلکه تجربه‌ای است که به‌عنوان بخشی از شرایط مختلف رایج است. ما برخی افراد را «نوروتیک» توصیف می‌کنیم، اما این لزوماً به این معنا نیست که آن‌ها با نوروز سر و کار دارند.
اکثر افراد مبتلا به نوروز با یک اختلال سلامت روان شایع مانند اختلال وسواسی-اجباری (OCD)، اختلال اضطراب عمومی، اختلال پانیک یا افسردگی تشخیص داده می‌شوند.
برخی از علائم مرتبط با نوروز عبارت‌اند از:
📌ناپایداری عاطفی
📌تحمل پایین استرس
📌خشم
📌اضطراب
📌خستگی
📌افسردگی
📌تحریک‌پذیری
📌احساس گناه بیش از حد
درمان‌های سایکوز(روانپریشی) و نوروز(روان‌نژدی)
روانپریشی و نوروز می‌توانند با دارو، درمان و تمرین‌های آرام‌سازی درمان شوند. نوروز تنها در صورتی با دارو درمان می‌شود که علامتی از یک بیماری روانی دیگر باشد. به‌عنوان مثال، اگر بیمار به‌عنوان بخشی از اختلال دوقطبی نوروز را تجربه کند، پزشک عمومی ممکن است یک درمان رایج برای دوقطبی، مانند یک داروی ضد روانپریشی، ضد تشنج یا لیتیوم تجویز کند.
همین فرآیند را می‌توان برای هر بیماری روانی که شامل نوروز باشد اعمال کرد. داروهای ضد روانپریشی نیز برای درمان روانپریشی استفاده می‌شوند. کلوزاپین، اولانزاپین و ریسپریدون برخی از درمان‌های رایج ارائه‌شده در بریتانیا هستند. در مورد درمان سلامت روان، درمان خاص به شدت علائم بستگی دارد. برخی افراد بستری می‌شوند و درمان روزانه دریافت می‌کنند، در حالی که دیگران برای مشکلات خود هفته‌ای یک‌بار به درمان می‌روند.
درمان شناختی-رفتاری یکی از بهترین درمان‌های روان‌شناختی برای روانپریشی و نوروز است. در مورد نوروز، اگر یک بیماری سلامت روان همزمان شناسایی شود، ممکن است نوع دیگری از درمان بهتر عمل کند. به‌عنوان مثال، درمان EMDR برای افراد مبتلا به PTSD بسیار موفق است. اگر بیمار مبتلا به PTSD روانپریشی را تجربه کند، پزشک ممکن است توصیه کند که ابتدا درمان EMDR (حساسیت زدایی منظم با حرکات چشم) دریافت کنند.
شرایط همزمان تروما و اعتیاد
ما می‌دانیم که افراد می‌توانند بدون داشتن یک اختلال سلامت تشخیص‌داده‌شده دیگر، روانپریشی را تجربه کنند.
با این حال، برخی بیماری‌ها به شدت با روانپریشی مرتبط هستند، مانند:
👁️اسکیزوفرنی
👁️روانپریشی ارگانیک (ناشی از آسیب بافت مغز)
👁️روانپریشی افسردگی-شیدایی
👁️اختلال هویت تجزیه‌ای
شرایطی که با علائم نوروتیک مرتبط هستند شامل موارد زیر است:
👁️اختلالات خوردن، مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی
👁️اختلال وسواسی-اجباری (OCD)
👁️اختلال اضطراب عمومی (GAD)
👁️افسردگی
👁️فوبیاها
آیا می‌توان همزمان نوروز و روانپریشی داشت؟
بله، می‌توان هر دو شرایط را به‌طور همزمان داشت. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که علائم روانپریشی ویژگی شایعی در اختلالات نوروتیک هستند، بنابراین بسیاری از افراد همزمان با هر دو سر و کار دارند.
آیا نوروز یا سایکوز (روانپریشی) بدتر است؟
اگرچه ما دوست نداریم اختلالات روانی را رتبه‌بندی کنیم، اما داشتن روانپریشی قطعاً نگران‌کننده‌تر از نوروز است. یک نفر از هر چهار نفر ما در بریتانیا هر سال یک مشکل سلامت روان را تجربه می‌کند، و نوروز به اکثر بیماری‌های روانی شایع مرتبط است، بنابراین به اندازه روانپریشی نادر یا شدید نیست. تحریف واقعیتی که با روانپریشی همراه است، چیزی است که بسیاری از افراد را برای باقی عمرشان آسیب می‌زند.
با وجود اینکه علائم نوروتیک می‌توانند مضر باشند، نوروز علائم هذیان کامل را ندارد. با این حال، اطلاعات نادرست زیادی وجود دارد که همه بیماران مبتلا به روانپریشی را بسیار خطرناک می‌داند، و نوروز تقریباً هیچ تأثیری ندارد. درست است که روانپریشی اغلب به درمان مادام‌العمر نیاز دارد، و خطرات آسیب بالاتر است، اما این به این معنا نیست که نوروز هرگز به همان اندازه آسیب‌رسان نیست.
بسیاری از افراد با علائم نوروتیک نیز مادام‌العمر دارو مصرف می‌کنند و در معرض خطر بالای آسیب به خود یا دیگران هستند. به همین ترتیب، برخی افراد مبتلا به روانپریشی برای تمام عمر خود تحت درمان نیستند، زیرا علائم آن‌ها کوتاه‌مدت است و بازنمی‌گردند.
می‌خوای دنیاهای توی سرتو یه جور دیگه ببینی؟ روی کارگاه آموزشی تخصصی دارو های ضد روانپریشی لینک کلیک کن!
ارتباط بین اعتیاد و نوروز(روان‌رنجوری)
افرادی که علائم نوروتیک را تجربه می‌کنند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به اعتیاد قرار دارند.
در واقع، افراد مبتلا به هرگونه مشکل سلامت روان، نسبت به فرد معمولی، بیشتر در معرض ابتلا به اختلال مصرف مواد هستند. یک مطالعه درباره بیماران با روانپریشی ناشی از کوکائین نشان داد که نوروتیسیسم عامل مهمی در توسعه علائم روانپریشی این افراد بوده است.
هنگامی که فردی از مواد مخدر یا الکل سوءمصرف می‌کند، ممکن است برای اولین بار نوروز را تجربه کند. این می‌تواند نتیجه تحت تأثیر بودن (مثلاً اضطراب ناشی از مصرف کانابیس) یا داشتن علائم اعتیاد طولانی‌مدت باشد.
ارتباط بین اعتیاد و سایکوز (روانپریشی)
ارتباط قوی‌ای بین اعتیاد و روانپریشی وجود دارد. ما می‌دانیم که مصرف مواد مخدر می‌تواند حتی در نبود خطر ژنتیکی برای علائم روانپریشی، به روانپریشی منجر شود. مطالعات همچنین نشان داده‌اند که روانپریشی زمانی که بیمار از مواد استفاده می‌کند، طولانی‌تر و بدتر می‌شود.
برخی از افراد مبتلا به روانپریشی سعی می‌کنند علائم خود را با خود درمانی مدیریت کنند، و این اغلب به اعتیاد منجر می‌شود. با این حال، نمی‌توان ادعا کرد که روانپریشی تنها علت اعتیاد در همه این موارد است، زیرا عوامل متعدد دیگری اغلب در این امر دخیل هستند.
آیا می‌توان اعتیاد و نوروز/سایکوز را همزمان درمان کرد؟
بله، می‌توان اعتیاد، نوروز و روانپریشی را به‌طور همزمان درمان کرد. اولویت‌ها ممکن است بسته به اینکه کدام علائم در شروع درمان شدیدتر هستند، تغییر کنند. برای مثال، فردی با نوروز ممکن است مستقیماً به درمان مراجعه کند، اما ممکن است به دارو یا جلسات درمانی بسیار مکرر نیاز نداشته باشد.
از سوی دیگر، فردی با مشکلات اعتیاد و روانپریشی ممکن است نیاز داشته باشد که فوراً به توان‌بخشی بستری برود و دارو و درمان روان‌پزشکی دریافت کند. اگر به‌عنوان بیمار مبتلا به روانپریشی یا نوروز به توان‌بخشی بستری مراجعه کنید، برنامه درمانی شما به‌گونه‌ای طراحی خواهد شد که همه شرایط شما را در بر بگیرد.
درمانی که دریافت می‌کنید با نوروز و روانپریشی سازگار خواهد بود. با این حال، بیمارانی که روانپریشی شدید را تجربه می‌کنند، معمولاً اجازه ندارند در توان‌بخشی مواد مخدر و الکل شرکت کنند. در این سناریو، بیمار ابتدا باید برای روانپریشی درمان شود و سپس خود را به توان‌بخشی بستری کند.
سخن پایانی
همان‌طور که اشاره کردیم، روانپریشی یک اختلال روانی است که باید آن را بسیار جدی گرفت. این بیماری نه تنها زندگی فرد مبتلا، بلکه زندگی اطرافیان او را نیز با مخاطرات و تغییراتی مواجه می‌کند. مهم‌ترین مسئله در این زمینه، توانایی برقراری ارتباط مؤثر و رفتار مناسب با بیمار است.
زیرا شدت علائم و تأثیرات این بیماری ممکن است بر اطرافیان نیز اثر بگذارد و مانع از رفتار صحیح با بیمار شود. بنابراین، در چنین شرایطی، علاوه بر خود بیمار، لازم است نزدیکان او نیز برای بهبود وضعیت بیمار و کسب توانایی مقابله با فشارهای روانی از یک روانشناس کمک بگیرند.
