راه‌های افزایش آگاهی درباره خودکشی
خودکشی اقدامی آگاهانه برای پایان دادن به زندگی است که معمولاً بر اثر فشارهای روانی، افسردگی یا ناامیدی شدید رخ می‌دهد و نیازمند توجه و حمایت فوری است.
راه‌های افزایش آگاهی درباره خودکشی
خودکشی مرگ ناشی از آسیب عمدی به خود با هدف پایان دادن به زندگی است. این پدیده در میان تمام گروه‌های سنی شایع است و افراد مختلفی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ممکن است فردی با ظاهری شاد همچنان به خودکشی فکر کند یا در پایین‌ترین نقطه زندگی خود باشد. شاید جایی بین این دو حالت باشید، اما اگر افکار خودکشی مکرر هستند، در معرض خطر قرار دارید.
خودکشی چیست؟
خودکشی رفتاری غیرطبیعی و روانی است که در آن فرد به قصد پایان دادن به زندگی خود به خودش آسیب می‌رساند. این پدیده معمولاً ریشه در افسردگی، استرس‌های زندگی یا فشارهای شدید مالی، اجتماعی و عاطفی دارد. بر اساس آمار، خودکشی چهارمین عامل مرگ‌ومیر در میان افراد ۱۵ تا ۱۹ ساله است و ۷۷ درصد این موارد در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد.
روش‌های رایج خودکشی در جهان شامل استفاده از سموم دفع آفات، دارآویز و سلاح گرم است. خودکشی ممکن است به ذهن هر فردی با هر جنسیت، نژاد یا فرهنگی خطور کند. به‌عنوان افرادی مسئول، وظیفه داریم عوامل این پدیده غم‌انگیز را شناسایی کرده و با کمک به خود و دیگران، راه‌های پیشگیری از آن را بیاموزیم.
میخوای بیشتر درباره افکار خودکشی بدونی؟ پس رو لینک این کارگاه آموزشی پیشگیری و مداخله در بحران خودکشی کلیک کن!
چه کسانی در معرض خودکشی هستند؟
افراد درگیر خودکشی معمولاً با مشکلات روانی یا بحران‌های شدید زندگی مواجه‌اند. ارتباط بین اختلالات روانی مانند افسردگی، سوءمصرف الکل و رفتار خودکشی به‌ویژه در کشورهای با درآمد بالا تأیید شده است. بااین‌حال، بسیاری از خودکشی‌ها در لحظات بحرانی رخ می‌دهند، زمانی که فرد توانایی مقابله با استرس‌هایی مانند مشکلات مالی، شکست عاطفی یا بیماری‌های مزمن را از دست می‌دهد.
همچنین، تجارب تلخی مانند درگیری‌های شدید، فجایع زندگی، خشونت، سوءاستفاده، فقدان عزیزان یا انزوای اجتماعی خطر خودکشی را افزایش می‌دهد. راه‌های پیشگیری از خودکشی می‌توانند این خطرات را کاهش دهند. تقویت حمایت‌های اجتماعی، دسترسی بهتر به خدمات سلامت روان و ایجاد محیط‌های امن برای گروه‌های آسیب‌پذیر نقش مهمی در کاهش نرخ خودکشی دارند.
آگاهی‌رسانی عمومی، آموزش مهارت‌های مقابله با استرس و درمان اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب از اقداماتی است که باید جدی گرفته شود تا افراد در برابر مشکلات زندگی احساس تنهایی و ناامیدی نکنند.
چرا به خودکشی گرایش پیدا می‌کنیم؟
دلایل اصلی گرایش به خودکشی شامل اختلالات روان‌پزشکی، عوامل ژنتیکی، مصرف مواد مخدر و مشکلات خانوادگی و اجتماعی است. همچنین، دسترسی آسان به ابزارهای خودکشی مانند سلاح در برخی کشورها خطر این رفتار را افزایش می‌دهد.
1. اختلالات روانی
اختلالات روانی از مهم‌ترین عوامل خودکشی هستند. حدود ۹۰ درصد افرادی که خودکشی می‌کنند از نوعی اختلال روانی رنج می‌برند. درمان این اختلالات می‌تواند خطر خودکشی را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
اختلالاتی مانند افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلالات شخصیت، اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات خوردن با خودکشی ارتباط قوی دارند. افراد مبتلا به افسردگی اساسی و اختلال دوقطبی تا ۲۰ برابر بیشتر در معرض خطر خودکشی هستند.
2. ژنتیک
ژنتیک نیز نقش مهمی در خودکشی دارد. افرادی با سابقه خانوادگی خودکشی یا اختلالات روانی بیشتر در معرض خطر هستند. مواجهه با خودکشی یکی از اعضای خانواده نیز می‌تواند این خطر را افزایش دهد.
3. مشکلات خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی
عوامل خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی مانند بیکاری، فقر، سوءاستفاده در کودکی، انزوای اجتماعی یا از دست دادن عزیزان از دیگر دلایل خودکشی هستند. تجارب تروماتیک گذشته می‌توانند احتمال خودکشی را بالا ببرند.
راه‌های پیشگیری شامل درمان‌های روان‌شناختی، حمایت‌های اجتماعی و دسترسی به منابع در مواقع بحرانی است. آگاهی عمومی و ایجاد شبکه‌های حمایتی نیز از اقدامات کلیدی پیشگیری است.
خودکشی در دین
در همه ادیان، خودکشی عملی ممنوع و گناه محسوب می‌شود. باورهای فرهنگی غالب در جوامع مختلف، این عمل را نشانه ضعف می‌دانند و آن را راه‌حلی نادرست برای فرار از رنج و مشکلات تلقی می‌کنند. در ادیان گوناگون، خودکشی به دلیل آسیب رساندن به بدن، که موهبتی الهی است، گناهی بزرگ به شمار می‌آید.
زندگی هدیه‌ای از جانب خداوند است و از بین بردن آن به معنای ناسپاسی نسبت به نعمت‌های الهی است. این باور باعث شده بسیاری از افراد در مواجهه با مشکلات و فشارهای زندگی از اقدام به خودکشی یا آسیب به خود منصرف شوند.
باورهای نادرست درباره خودکشی
افرادی که به خود آسیب می‌زنند، اغلب از سوی اطرافیانشان درک نمی‌شوند، زیرا باورهای نادرستی درباره خودکشی و آسیب به خود وجود دارد که باعث می‌شود نشانه‌های خطر کمتر مورد توجه قرار گیرند. برخی از این باورهای نادرست عبارت‌اند از:
❌باور نادرست: افرادی که درباره خودکشی صحبت می‌کنند، قصد انجام آن را ندارند.
✅واقعیت: این باور کاملاً اشتباه است. بسیاری از افرادی که خودکشی می‌کنند، پیش از اقدام، نشانه‌ها یا هشدارهایی بروز داده‌اند. حتی اشاره‌های غیرمستقیم به مرگ، مانند جملاتی نظیر «وقتی من دیگر نباشم، پشیمان می‌شوی»، می‌تواند نشانه‌ای از این مشکل باشد.
❌باور نادرست: هرکسی که قصد خودکشی دارد، دیوانه است.
✅واقعیت: این تصور نادرست است. بسیاری از این افراد روان‌پریش یا دیوانه نیستند، بلکه دچار ناامیدی، افسردگی یا غم عمیق هستند. این دردها و مشکلات عاطفی لزوماً به معنای بیماری روانی شدید نیست.
❌باور نادرست: اگر کسی تصمیم به خودکشی گرفته باشد، هیچ‌چیز نمی‌تواند مانع او شود.
✅واقعیت: انگیزه خودکشی دائمی نیست. حتی افراد بسیار افسرده نیز ممکن است احساسات متفاوتی درباره زندگی و مرگ داشته باشند. آن‌ها اغلب به جای تمایل به مرگ، به دنبال توقف درد عاطفی خود هستند که می‌توان آن را از راه‌های دیگر کاهش داد.
❌باور نادرست: افرادی که به مرگ فکر می‌کنند، تمایلی به دریافت کمک ندارند.
✅واقعیت: بسیاری از این افراد پیش از اقدام به خودکشی به دنبال کمک هستند. تحقیقات نشان می‌دهد بیش از نیمی از افرادی که خودکشی کرده‌اند، در شش ماه پیش از مرگ به دنبال کمک روان‌شناختی بوده‌اند.
❌باور نادرست: صحبت درباره خودکشی ممکن است به فرد ایده بدهد.
✅واقعیت: صحبت صریح و صادقانه درباره افکار خودکشی نه‌تنها به فرد ایده نمی‌دهد، بلکه می‌تواند تسکین‌دهنده باشد، گفتگو را باز کند و خطر آسیب به خود را کاهش دهد.
انواع خودکشی
امیل دورکیم، جامعه‌شناس برجسته، چهار نوع اصلی خودکشی را بر اساس رابطه فرد با جامعه شناسایی کرده است:
❌خودکشی خودخواهانه: این نوع خودکشی زمانی رخ می‌دهد که فرد احساس انزوا و تنهایی عمیقی را تجربه می‌کند. افرادی که خود را از حمایت خانواده و دوستان جدا می‌بینند، ممکن است خودکشی را تنها راه فرار از تنهایی بدانند.
❌خودکشی فداکارانه: برخلاف نوع خودخواهانه، این خودکشی از ارتباطات اجتماعی بسیار قوی ناشی می‌شود. افراد ممکن است برای هدفی بزرگ‌تر، مانند فداکاری برای دیگران، زندگی خود را قربانی کنند.
❌خودکشی آنومیک یا نابهنجار: این نوع در زمان‌های تغییرات اجتماعی یا اقتصادی شدید رخ می‌دهد. استرس‌های ناشی از این تحولات می‌تواند افراد را به سمت خودکشی به‌عنوان راهی برای فرار سوق دهد.
❌خودکشی سرنوشت‌ساز: شرایطی مانند بردگی یا فشارهای اجتماعی شدید ممکن است خودکشی را به‌عنوان گزینه‌ای برای رهایی از وضعیت موجود نشان دهد.
نشانه‌های افکار خودکشی
افکار خودکشی معمولاً با نشانه‌های هشداردهنده‌ای همراه است که با آگاهی از آن‌ها می‌توان برای پیشگیری و درمان اقدام کرد. این نشانه‌ها ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشند و همیشه آشکار نیستند. برخی افراد نیت خود را به‌صراحت بیان می‌کنند، درحالی‌که دیگران افکار خود را پنهان می‌کنند. نشانه‌های زیر می‌توانند زنگ خطری برای خودکشی باشند:
⚠️صحبت درباره خودکشی، مانند جملاتی نظیر «می‌خواهم خودم را بکشم»، «ای کاش مرده بودم» یا «ای کاش به دنیا نیامده بودم»
⚠️ابراز احساس تنهایی، ناامیدی یا گیر افتادن در مشکلات
⚠️تهیه ابزارهای آسیب‌رسان، مانند جمع‌آوری قرص‌ها
⚠️کناره‌گیری از اجتماع و تمایل به انزوا
⚠️احساس غم عمیق و لذت نبردن از زندگی
⚠️نوسانات خلقی شدید، مانند هیجان زیاد در یک روز و دلسردی شدید در روز دیگر
⚠️تمایل به رفتارهای خشونت‌آمیز
⚠️احساس گرفتاری یا ناامیدی در موقعیت‌های خاص
⚠️تنظیم وصیت‌نامه یا واگذاری اموال باارزش به دیگران
⚠️افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
⚠️تغییرات در روال عادی زندگی، مانند تغییر در الگوهای خواب یا اشتها (افزایش یا کاهش شدید خواب، اشتها یا وزن)
⚠️انجام رفتارهای پرخطر، مانند رانندگی بی‌احتیاط
⚠️خداحافظی با دیگران به‌گونه‌ای که انگار دیگر آن‌ها را نخواهند دید
⚠️تغییرات شخصیتی یا اضطراب شدید، به‌ویژه اگر با سایر نشانه‌ها همراه باشد
این نشانه‌ها می‌توانند بیانگر وضعیت بحرانی باشند و نیازمند اقدام فوری هستند. برقراری ارتباط مؤثر، ارائه حمایت عاطفی، تشویق به مراجعه به متخصص و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس از راه‌های پیشگیری از خودکشی است.
عوامل خطر خودکشی
هرچند نمی‌توان به‌طور دقیق پیش‌بینی کرد که چه عواملی باعث خودکشی می‌شوند، برخی ویژگی‌ها خطر آن را افزایش می‌دهند. آگاهی از این عوامل به پیشگیری و حمایت از افراد در معرض خطر کمک می‌کند.
⛔عوامل فردی
⛔سابقه اقدام به خودکشی
⛔ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی، اسکیزوفرنی یا اضطراب
⛔رنج بردن از درد مزمن یا بیماری ناتوان‌کننده
⛔ابراز احساس ناامیدی یا بی‌ارزشی
⛔مواجهه با مشکلات مالی یا حقوقی
⛔رفتارهای تکانشی یا خشن
⛔مصرف بیش‌ازحد الکل یا مواد مخدر
⛔دسترسی آسان به ابزارهای خودآزاری مانند سلاح یا دارو
⛔عوامل ارتباطی
⛔تجربه سوءاستفاده جسمی، عاطفی یا جنسی
⛔از دست دادن عزیزان به دلیل طلاق، مرگ یا قطع رابطه
⛔سابقه خانوادگی خودکشی
⛔عوامل اجتماعی و فرهنگی
⛔عدم دسترسی به خدمات سلامت روان یا درمان سوءمصرف مواد
⛔پذیرش خودکشی به‌عنوان راه‌حل در برخی فرهنگ‌ها
⛔تأثیر رسانه‌ها یا آمار بالای خودکشی در یک منطقه
آگاهی از این عوامل و استفاده از راه‌های پیشگیری مانند حمایت اجتماعی، درمان‌های روانی و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای می‌تواند خطر خودکشی را کاهش دهد.
پیامدهای افکار خودکشی
❌اقدام به خودکشی: این افکار ممکن است به تلاش برای خودکشی منجر شوند که می‌تواند آسیب‌های جسمی و روانی طولانی‌مدت یا حتی مرگ را در پی داشته باشد.
❌اختلالات مزمن سلامت روان: افکار خودکشی اغلب نشانه‌ای از مشکلات روانی مداوم مانند افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند. نادیده گرفتن علت اصلی می‌تواند به مشکلات مزمن منجر شود.
❌فشار بر خانواده و نزدیکان: تماشای مبارزه یکی از عزیزان با افکار خودکشی می‌تواند باعث ناراحتی عاطفی و ضربه روانی برای خانواده و دوستان شود.
درمان افکار خودکشی
اولین گام در درمان افکار خودکشی مراجعه به متخصص سلامت روان است. روان‌شناسان با استفاده از روش‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) به تغییر الگوهای فکری منفی کمک می‌کنند تا فرد بتواند افکار و رفتارهای خود را بهبود بخشد.
افزایش آگاهی درباره عوامل خطر و روش‌های درمانی از راه‌های پیشگیری از خودکشی است. حمایت عاطفی و اجتماعی از خانواده و دوستان می‌تواند حس تعلق و امید را تقویت کند. ایجاد شبکه‌های حمایتی قوی به فرد کمک می‌کند تا از بحران عبور کند.
1. تماس با سامانه‌های حمایتی: تماس منظم با متخصصان یا سامانه‌هایی مانند 123 و 1480 می‌تواند احساس امنیت را تقویت کرده و راهکارهای مقابله با مشکلات را آموزش دهد.
2. اقدامات ایمنی: اقدامات ایمنی شامل دوری از ابزارهای خطرناک (مانند داروها یا سلاح)، مدیریت احساسات منفی و داشتن فهرستی از افراد مورد اعتماد برای مواقع بحرانی است.
3. روان‌درمانی: روان‌درمانی‌هایی مانند CBT خطر بازگشت افکار خودکشی را کاهش داده و به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کنند.
4. دارودرمانی: داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب یا ضد روان‌پریشی همراه با روان‌درمانی می‌توانند علائم را کاهش دهند.
5. حمایت مداوم: مراقبت مشارکتی با تیمی از متخصصان شامل روان‌شناس، روان‌پزشک و سایر کارشناسان، برنامه‌ای جامع برای بهبودی ارائه می‌دهد.
اقدامات ضروری برای کنترل افکار خودکشی
مشکلات موقتی هستند، اما خودکشی تصمیمی دائمی است. خودکشی هرگز راه‌حل مناسبی نیست. برای مدیریت افکار خودکشی:
🔶دسترسی به ابزارهای خطرناک مانند سلاح یا داروها را محدود کنید
🔶داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک مصرف کنید و بدون مشورت دوز را تغییر ندهید
🔶مصرف الکل و مواد مخدر را کاهش دهید، زیرا این مواد افکار خودکشی را تشدید می‌کنند
🔶با پزشک یا روان‌شناس درباره علائم یا نگرانی‌ها مشورت کنید
هنگام افکار خودکشی چه کارهایی نباید کرد؟
تنهایی: انزوا می‌تواند افکار خودکشی را بدتر کند. به دنبال حمایت از دوستان، خانواده یا متخصصان باشید.
مصرف الکل و مواد مخدر: این مواد افسردگی را تشدید کرده و تصمیم‌گیری را مختل می‌کنند.
فعالیت‌های منفی: از گوش دادن به موسیقی غم‌انگیز، مرور خاطرات تلخ یا تمرکز مداوم بر افکار منفی پرهیز کنید. به‌جای آن، فعالیت‌های مثبت را امتحان کنید.
فکر مداوم به خودکشی: سعی کنید ذهن خود را با فعالیت‌های دیگر منحرف کنید، حتی برای چند لحظه.
پیشگیری از افکار خودکشی
برای پیشگیری، افراد در معرض خطر باید از ابزارهای خطرناک مانند سلاح یا داروهای سمی دور نگه داشته شوند. شناسایی زودهنگام علائم و مراجعه به متخصص سلامت روان ضروری است. حمایت از سوی افراد دلسوز و تشویق به ارتباط با افراد مورد اعتماد می‌تواند مؤثر باشد. نوشتن احساسات نیز به کاهش بار ذهنی کمک می‌کند. مراجعه به کلینیک معتبر روان‌شناسی، مانند کلینیک آنلاین روان‌شناسی روان هاب، می‌تواند گامی مؤثر باشد.
افکار خودکشی در بارداری
تغییرات هورمونی شدید در بارداری می‌تواند باعث افسردگی و نوسانات خلقی شود که احساس ناامیدی را به همراه دارد. استرس‌های مالی، خانوادگی یا نگرانی درباره نگهداری از نوزاد نیز فشار روانی ایجاد می‌کند. زنان با سابقه افسردگی بیشتر در معرض خطر هستند. مشاوره روان‌شناسی و حمایت عاطفی از راه‌های پیشگیری در این دوره است.
افکار خودکشی در نوجوانان
افکار خودکشی در نوجوانان ممکن است ناشی از فشارهای روانی، استرس‌های روزمره یا تغییرات هورمونی باشد. نوجوانان به دلیل حساسیت بالا اغلب نمی‌توانند ارتباط مؤثری با بزرگسالان برقرار کنند و ممکن است احساس تنهایی کنند. مشکلات خانوادگی، فشارهای اجتماعی یا بحران‌های هویتی می‌توانند این افکار را ایجاد کنند. حمایت عاطفی، مشاوره و شناسایی زودهنگام از راه‌های پیشگیری است.
اهمیت صحبت درباره افکار خودکشی
افکار خودکشی را نباید به تنهایی تحمل کرد. دریافت کمک حرفه‌ای و حمایت از افراد مورد اعتماد می‌تواند مقابله با این افکار را آسان‌تر کند. گروه‌های حمایتی نیز می‌توانند راهکارهای پیشگیری ارائه دهند و یادآوری کنند که خودکشی راه‌حل نیست.
چه زمانی به روان‌شناس یا روان‌پزشک مراجعه کرد؟
خودکشی موضوعی جدی است که نیازمند توجه فوری است. اگر فردی از نزدیکان شما قصد خودکشی را ابراز کرد یا رفتارهای غیرمعمول نشان داد، بدون تأخیر با او با مهربانی رفتار کنید و او را به مراجعه به مراکز درمانی تشویق کنید. مشاوره و روان‌درمانی اورژانسی از راه‌های پیشگیری است.
آیا خودکشی قابل پیشگیری است؟
پس از ازدست‌دادن فردی به دلیل خودکشی، ممکن است از خود بپرسید آیا می‌توانستید کاری برای پیشگیری انجام دهید. اگرچه جامعه می‌تواند اقدامات زیادی برای پیشگیری از خودکشی انجام دهد، این پدیده کاملاً قابل پیشگیری نیست و در نهایت تصمیم فرد است.
اما اگر کسی به خودکشی فکر می‌کند یا نشانه‌های هشداردهنده‌ای مشاهده می‌کنید، مداخله زودهنگام می‌تواند خطر خودکشی را کاهش دهد. اقدامات زیر می‌توانند کمک‌کننده باشند:
‼️یادگیری عوامل خطر و نشانه‌های هشداردهنده خودکشی
‼️توجه به نیازهای عاطفی دوستان و عزیزان
‼️حمایت و گوش دادن به اطرافیان
‼️شروع گفت‌وگو اگر مشکوک به افکار خودکشی در کسی هستید
‼️تشویق فرد به دریافت مراقبت از ارائه‌دهنده سلامت روان
ارزیابی خطر خودکشی چیست؟
ارزیابی خطر خودکشی مجموعه‌ای از سؤالات است که ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی برای شناسایی خطر اقدام به خودکشی از شما می‌پرسد. این ارزیابی شامل سه بخش است:
✅غربالگری: شامل چند سؤال اولیه درباره خودکشی
✅ارزیابی ایمنی: اگر غربالگری نشان‌دهنده خطر باشد، گفت‌وگوی کوتاهی (حدود 10 دقیقه) برای بررسی بیشتر خطر و وضعیت فوری شما انجام می‌شود.
✅نتایج و درمان: ارائه‌دهنده بر اساس نتایج غربالگری و ارزیابی، مراحل بعدی را تعیین می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از افرادی که بر اثر خودکشی فوت می‌کنند، ماه‌ها پیش از مرگ به ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی مراجعه کرده‌اند. این غربالگری می‌تواند خطر خودکشی را زود تشخیص دهد تا درمان مناسب ارائه شود. این ارزیابی برای هر فرد در هر سنی در دسترس است.
اگه افکار خودکشی داری حتما این تست رایگان افکار خودکشی بک انجام بده تا آگاهیت بالا بره!
سخن پایانی
خودکشی عملی است که در آن فرد به قصد پایان دادن به زندگی خود به خودش آسیب می‌رساند. افکار خودکشی به معنای داشتن خیالات یا برنامه‌ریزی برای خودکشی است. نشانه‌های هشداردهنده این افکار شامل صحبت درباره آسیب زدن به خود، تهیه ابزارهایی مانند قرص یا سلاح گرم، و خداحافظی با نزدیکان است.
افرادی که با اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب، مشکلات مالی، یا چالش‌های خانوادگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای خودکشی قرار دارند. دسترسی به خدمات سلامت روان و حمایت عاطفی از سوی خانواده و دوستان می‌تواند نقش مهمی در کاهش افکار و رفتارهای خودکشی و بهبود وضعیت فرد ایفا کند.
