بررسی علائم و نشانه های بیماری آلزایمر
آلزایمر شایعترین زوال عقل است که با تخریب سلولهای مغز، حافظه، تفکر و رفتار را مختل میکند. بیشتر در سالمندان دیده میشود و از فراموشی خفیف تا ناتوانی در کارهای روزمره پیش میرود. تشخیص زودهنگام و مراقبت مناسب کیفیت زندگی را بهبود میبخشد.

بررسی علائم و نشانه های بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر شایعترین علت زوال عقل (دمانس) است. این بیماری یک فرآیند بیولوژیکی است که با تجمع پروتئینهایی به شکل پلاکهای آمیلوئیدی و گرههای نوروفیبریلاری در مغز آغاز میشود. این تجمع باعث مرگ سلولهای مغزی در طول زمان و کوچک شدن مغز میشود. حدود ۶.۹ میلیون نفر در ایالات متحده که ۶۵ سال یا بیشتر دارند، با بیماری آلزایمر زندگی میکنند.
بیش از ۷۰ درصد این افراد ۷۵ سال یا بیشتر دارند. از بیش از ۵۵ میلیون نفر در جهان که به زوال عقل مبتلا هستند، تخمین زده میشود ۶۰ تا ۷۰ درصد آنها به بیماری آلزایمر مبتلا باشند. علائم اولیه بیماری آلزایمر شامل فراموشی رویدادها یا مکالمات اخیر است. با گذشت زمان، این بیماری به از دست دادن جدی حافظه و تأثیر بر توانایی انجام کارهای روزمره منجر میشود. در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد.
در مراحل پیشرفته، از دست دادن عملکرد مغز میتواند باعث کمآبی، سوءتغذیه یا عفونت شود. این عوارض ممکن است به مرگ منجر شوند. با این حال، داروها میتوانند علائم را بهبود بخشند یا کاهش تواناییهای ذهنی را کند کنند. برنامهها و خدمات حمایتی نیز میتوانند به افراد مبتلا و مراقبان آنها کمک کنند.
آلزایمر (Alzheimer) یک بیماری عصبی پیشرونده و شایعترین نوع زوال عقل است که با تخریب تدریجی سلولهای مغزی، منجر به اختلالات حافظه، تفکر و رفتار میشود. این بیماری عمدتاً در افراد بالای ۶۵ سال دیده میشود، اما در مواردی ممکن است در سنین جوانی نیز بروز کند. علائم آن بهتدریج شدت مییابد.
بهگونهای که در مراحل اولیه با فراموشی جزئی شروع شده و در مراحل پیشرفته میتواند توانایی برقراری ارتباط و انجام کارهای روزمره را مختل کند. طول عمر بیماران پس از تشخیص معمولاً بین ۴ تا ۸ سال است، اما با مراقبت و درمان مناسب، این مدت میتواند تا ۲۰ سال افزایش یابد. علت دقیق بروز آلزایمر هنوز ناشناخته است، اما اختلال در عملکرد پروتئینهای مغزی و آسیب به نورونها نقش کلیدی در ایجاد این بیماری ایفا میکند.
آلزایمر چیست؟
آلزایمر یک بیماری عصبی است که با تخریب تدریجی نورونها (سلولهای عصبی) در مغز همراه است. مغز انسان از حدود ۱۰۰ میلیارد نورون تشکیل شده که هر یک وظایف خاصی مانند حافظه، تفکر و پردازش حواس پنجگانه را بر عهده دارند. این سلولها به هم متصل بوده و مانند کارخانههای کوچکی عمل میکنند که اطلاعات را پردازش کرده و انرژی لازم را تولید میکنند.
در بیماری آلزایمر، اختلال در عملکرد این سلولها باعث کاهش کارایی مغز شده و بهتدریج توانایی فرد برای انجام فعالیتهای روزمره را کاهش میدهد. اگرچه علت دقیق این اختلالات هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما آسیب به نورونها و قطع ارتباط بین آنها منجر به مشکلات جدی و در نهایت مرگ بیمار میشود.
علائم آلزایمر
از دست دادن حافظه، نشانه کلیدی بیماری آلزایمر است. در مراحل اولیه، افراد ممکن است در به خاطر آوردن رویدادها یا مکالمات اخیر مشکل داشته باشند. با گذشت زمان، حافظه بدتر میشود و علائم دیگری ظاهر میشوند.
در ابتدا، فرد مبتلا ممکن است متوجه مشکل در به خاطر آوردن مسائل یا تفکر واضح شود. با بدتر شدن علائم، احتمالاً یکی از اعضای خانواده یا دوستان این مشکلات را بیشتر متوجه میشوند. تغییرات مغزی ناشی از بیماری آلزایمر به علائمی منجر میشود که با گذشت زمان بدتر میشوند:
🔵حافظه: هر فردی گاهی در به خاطر آوردن مسائل مشکل دارد، اما از دست دادن حافظه مرتبط با آلزایمر پایدار است و با گذشت زمان توانایی عملکرد در کار و خانه را تحت تأثیر قرار میدهد.
جملات و سؤالات را بارها و بارها تکرار کنند.
مکالمات، قرارها یا رویدادها را فراموش کنند.
اشیاء را گم کنند و اغلب آنها را در مکانهای غیرمنطقی قرار دهند.
در مکانهایی که قبلاً به خوبی میشناختند گم شوند.
نام اعضای خانواده و اشیاء روزمره را فراموش کنند.
در یافتن کلمات مناسب، بیان افکار یا مکالمه مشکل داشته باشند.
🔵تفکر و استدلال: بیماری آلزایمر باعث مشکل در تمرکز و تفکر میشود، بهویژه در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد. انجام چند کار به طور همزمان بهویژه دشوار است. مدیریت امور مالی، متعادل کردن حساب بانکی و پرداخت به موقع قبوض ممکن است چالشبرانگیز باشد. در نهایت، افراد مبتلا ممکن است اعداد را تشخیص ندهند.
🔵قضاوت و تصمیمگیری: بیماری آلزایمر توانایی تصمیمگیری و قضاوت منطقی را دشوار میکند. افراد مبتلا ممکن است در موقعیتهای اجتماعی انتخابهای نامناسبی داشته باشند یا لباسهایی نامتناسب با آبوهوا بپوشند. حل مشکلات روزمره ممکن است سخت باشد. فرد مبتلا ممکن است نداند در مواجهه با سوختن غذا روی اجاق یا تصمیمگیری هنگام رانندگی چه باید بکند.
🔵برنامهریزی و انجام کارهای آشنا: فعالیتهای روزمره که نیاز به انجام مراحل به ترتیب خاصی دارند نیز برای افراد مبتلا به آلزایمر دشوار میشوند. آنها ممکن است در برنامهریزی و پخت غذا یا انجام بازی مورد علاقهشان مشکل داشته باشند. با پیشرفت بیماری، افراد ممکن است چگونگی انجام کارهای ساده مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را فراموش کنند.
🔵تغییرات در شخصیت و رفتار: تغییرات مغزی ناشی از بیماری آلزایمر میتوانند بر خلقوخو و رفتارها تأثیر بگذارند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
🧠افسردگی
🧠بیعلاقگی به فعالیتها
🧠انزوای اجتماعی
🧠نوسانات خلقی
🧠بیاعتمادی به دیگران
🧠خشم یا پرخاشگری
🧠تغییر در عادات خواب
🧠سرگردانی
🧠از دست دادن مهار خویشتن
🧠توهم، مانند باور به دزدیده شدن چیزی که در واقع دزدیده نشده است
🔵مهارتهای حفظشده: با وجود تغییرات عمده در حافظه و مهارتها، افراد مبتلا به آلزایمر میتوانند برخی مهارتها را حتی با بدتر شدن علائم حفظ کنند. اینها به عنوان مهارتهای حفظشده شناخته میشوند و ممکن است شامل خواندن یا گوش دادن به کتابها، تعریف داستان، به اشتراک گذاشتن خاطرات، آواز خواندن، گوش دادن به موسیقی، رقصیدن، نقاشی یا انجام کارهای دستی باشند. این مهارتها ممکن است طولانیتر حفظ شوند، زیرا توسط بخشهایی از مغز کنترل میشوند که در مراحل بعدی بیماری تحت تأثیر قرار میگیرند.
حرفهایی هست که باید شنیده شن، روانشناس مورد اعتمادتو تو کلینیک آنلاین روان هاب پیداش کن و وقت مشاورتو رزرو کن!
علل بیماری آلزایمر
علل دقیق بیماری آلزایمر به طور کامل شناخته نشدهاند. اما در سطح پایه، پروتئینهای مغزی به طور معمول عمل نمیکنند. این موضوع عملکرد سلولهای مغزی (نورونها) را مختل میکند و مجموعهای از رویدادها را آغاز میکند. نورونها آسیب میبینند، ارتباطات خود را با یکدیگر از دست میدهند و در نهایت میمیرند.
دانشمندان معتقدند که در اکثر افراد، بیماری آلزایمر ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی است که با گذشت زمان بر مغز تأثیر میگذارند. در کمتر از ۱ درصد افراد، آلزایمر ناشی از تغییرات ژنتیکی خاصی است که تقریباً تضمین میکنند فرد به این بیماری مبتلا خواهد شد. در این گروه، بیماری معمولاً در میانسالی آغاز میشود.
بیماری سالها قبل از ظهور اولین علائم آغاز میشود. آسیب اغلب از ناحیهای از مغز که حافظه را مدیریت میکند شروع میشود. از دست دادن نورونها به شکلی نسبتاً قابل پیشبینی به سایر نواحی مغز گسترش مییابد. در مراحل پایانی بیماری، مغز کوچک میشود.
محققان در تلاش برای درک علل بیماری آلزایمر بر نقش دو پروتئین تمرکز دارند:
✔️پلاکها: بتا-آمیلوئید بخشی از یک پروتئین بزرگتر است. وقتی این قطعات به هم میچسبند، ارتباط بین سلولهای مغزی را مختل میکنند. این تودهها رسوبات بزرگتری به نام پلاکهای آمیلوئیدی تشکیل میدهند.
✔️گرهها: پروتئینهای تاو در سیستم پشتیبانی و انتقال داخلی سلولهای مغزی نقش دارند و مواد مغذی و سایر مواد ضروری را حمل میکنند. در بیماری آلزایمر، پروتئینهای تاو تغییر شکل میدهند و به ساختارهایی به نام گرههای نوروفیبریلاری تبدیل میشوند. این گرهها سیستم انتقال را مختل کرده و به سلولها آسیب میرسانند.
انواع آلزایمر
آلزایمر یکی از شایعترین انواع زوال عقل است که میتواند با علائم متنوعی در افراد ظاهر شود. انواع مختلف آلزایمر بر اساس ویژگیها، زمان بروز و علائم اصلی آنها طبقهبندی میشوند. این دستهبندی شامل آلزایمر زودرس که در افراد زیر ۶۵ سال رخ میدهد، آلزایمر دیررس که در سنین بالای ۶۵ سال شروع میشود، و آلزایمر خانوادگی که از طریق ژنتیک به نسلهای بعدی منتقل میشود، میباشد. همچنین، آلزایمر ممکن است با تظاهرات خاصی مانند مشکلات زبانی، بصری یا حرکتی همراه باشد. انواع مختلف آلزایمر عبارتند از:
⚠️آلزایمر زودرس
⚠️آلزایمر دیررس
⚠️آلزایمر خانوادگی
⚠️آلزایمر با تظاهر زبانی
⚠️آلزایمر با تظاهر بصری
⚠️آلزایمر با تظاهر حرکتی
⚠️آلزایمر ترکیبی
عوامل خطر بیماری آلزایمر
📛سن بالاتر: سن بالاتر قویترین عامل خطر شناختهشده برای بیماری آلزایمر است. آلزایمر بخشی از پیری طبیعی نیست، اما با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش مییابد. یک مطالعه نشان داد که هر سال به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در سنین ۶۵ تا ۷۴ سال، چهار مورد جدید تشخیص داده میشود. در سنین ۷۵ تا ۸۴ سال، ۳۲ مورد جدید به ازای هر ۱۰۰۰ نفر و برای افراد ۸۵ سال و بالاتر، ۷۶ مورد جدید به ازای هر ۱۰۰۰ نفر گزارش شده است.
📛سابقه خانوادگی و ژنتیک: خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در صورتی که یکی از خویشاوندان درجه یک مانند والدین یا خواهر و برادر به این بیماری مبتلا بوده باشند، بیشتر است. چگونگی تأثیر ژنها بر این خطر به طور کامل شناخته نشده و عوامل ژنتیکی احتمالاً پیچیده هستند. یک عامل ژنتیکی بهتر شناختهشده، نوعی از ژن آپولیپوپروتئین E (APOE) به نام APOE e4 است.
داشتن این نوع ژن خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش میدهد. حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد جمعیت دارای APOE e4 هستند، اما همه افرادی که این ژن را دارند به بیماری مبتلا نمیشوند. داشتن دو نسخه از APOE e4 خطر ابتلا به آلزایمر را بیشتر از داشتن یک نسخه افزایش میدهد. دانشمندان تغییرات نادری را در سه ژن شناسایی کردهاند که تقریباً تضمین میکنند فردی که یکی از آنها را به ارث میبرد به آلزایمر مبتلا خواهد شد. اما این تغییرات در کمتر از ۱ درصد افراد مبتلا به آلزایمر دیده میشود.
📛سندرم داون: بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند. این احتمالاً به داشتن سه نسخه از کروموزوم ۲۱ مربوط است. کروموزوم ۲۱ ژنی است که در تولید پروتئینی که به ایجاد بتا-آمیلوئید منجر میشود، نقش دارد. قطعات بتا-آمیلوئید میتوانند در مغز به پلاک تبدیل شوند. علائم در افراد مبتلا به سندرم داون معمولاً ۱۰ تا ۲۰ سال زودتر از جمعیت عمومی ظاهر میشوند.
📛جنسیت: به طور کلی، زنان بیشتری به این بیماری مبتلا هستند، زیرا معمولاً بیشتر از مردان عمر میکنند.
📛اختلال شناختی خفیف: افرادی که اختلال شناختی خفیف (MCI) دارند، کاهش بیشتری در حافظه یا سایر مهارتهای ذهنی نسبت به آنچه برای سنشان معمول است، تجربه میکنند. اما این کاهش مانع عملکرد آنها در کار یا در اجتماع نمیشود. با این حال، افراد مبتلا به MCI در مقایسه با کسانی که این اختلال را ندارند، خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل دارند.
وقتی MCI عمدتاً حافظه را تحت تأثیر قرار میدهد، احتمال پیشرفت به زوال عقل ناشی از آلزایمر بیشتر است. تشخیص MCI به افراد این فرصت را میدهد تا روی تغییرات سبک زندگی سالم تمرکز کنند و استراتژیهایی برای جبران از دست دادن حافظه ایجاد کنند. همچنین میتوانند قرارهای منظم مراقبتهای بهداشتی را برای نظارت بر علائم برنامهریزی کنند.
📛آسیب مغزی: چندین مطالعه بزرگ نشان دادهاند که افراد ۵۰ سال یا بیشتر که آسیب مغزی تروماتیک (TBI) داشتهاند، خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر دارند. این خطر در افرادی که TBI شدید یا چندین TBI داشتهاند حتی بیشتر است.
📛آلودگی هوا: مطالعات روی حیوانات نشان دادهاند که ذرات آلودگی هوا میتوانند تجزیه سیستم عصبی را تسریع کنند. مطالعات انسانی نشان دادهاند که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا بهویژه از اگزوز ترافیک و سوختن چوب با خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل مرتبط است.
📛مصرف زیاد الکل: مصرف زیاد الکل مدتهاست که شناخته شده است که باعث تغییرات مغزی میشود. چندین مطالعه و بررسی بزرگ نشان دادهاند که سوءمصرف الکل با خطر بیشتری برای زوال عقل، بهویژه زوال عقل زودرس، مرتبط است.
📛الگوهای خواب ضعیف: تحقیقات نشان دادهاند که الگوهای خواب ضعیف، مانند مشکل در به خواب رفتن یا بیدار ماندن، با افزایش خطر بیماری آلزایمر مرتبط هستند. آپنه خواب نیز ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد.
📛سبک زندگی و سلامت قلب: تحقیقات نشان دادهاند که عوامل خطر بیماریهای قلبی ممکن است خطر زوال عقل را نیز افزایش دهند. مشخص نیست که آیا این عوامل با بدتر کردن تغییرات آلزایمر در مغز یا با ایجاد تغییرات در عروق خونی مغز خطر را افزایش میدهند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
🟡کمبود ورزش
🟡چاقی
🟡سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
🟡فشار خون بالا
🟡کلسترول بالا
🟡دیابت نوع ۲ که به خوبی مدیریت نشده است
سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) در میانسالی بهویژه خطر زوال عقل را افزایش میدهد. تحقیقات نشان دادهاند که افراد زیر ۶۵ سال با سطوح بالای کلسترول LDL خطر بیشتری برای زوال عقل دارند. اما مصرف داروهایی که کلسترول LDL را کاهش میدهند، این خطر را افزایش نمیدهد.
این عوامل همگی قابل تغییر هستند، بنابراین تغییر عادات سبک زندگی میتواند تا حدی خطر را کاهش دهد. به عنوان مثال، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم کمچرب و غنی از میوهها و سبزیجات با کاهش خطر بیماری آلزایمر مرتبط است.
📛کاهش شنوایی: مطالعات نشان دادهاند که افرادی که کاهش شنوایی دارند در معرض خطر زوال عقل هستند. هرچه کاهش شنوایی شدیدتر باشد، خطر بیشتر است. با این حال، استفاده از سمعک از ابتلا به زوال عقل محافظت میکند.
📛کاهش بینایی درماننشده: تحقیقات جدیدتر نشان میدهند که کاهش بینایی درماننشده یک عامل خطر برای اختلال شناختی و زوال عقل است. این ارتباط ممکن است به بیماریهایی مانند دیابت مربوط باشد که میتواند خطر کاهش بینایی و زوال عقل را افزایش دهد. اما برخی تحقیقات نشان میدهند که کاهش بینایی به خودی خود ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد.
📛یادگیری مادامالعمر و تعامل اجتماعی: مطالعات نشان دادهاند که تعامل اجتماعی و انجام فعالیتهای محرک ذهن در طول زندگی میتواند خطر بیماری آلزایمر را کاهش دهد. سطوح پایین تحصیلات – کمتر از دیپلم دبیرستان به عنوان یک عامل خطر برای بیماری آلزایمر شناخته میشود.
عوارض بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر میتواند به انواع عوارض منجر شود. علائمی مانند از دست دادن حافظه، از دست دادن زبان، اختلال در قضاوت و سایر تغییرات مغزی میتوانند مدیریت سایر شرایط سلامتی را دشوار کنند. فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند:
❗به کسی بگوید که درد دارد
❗علائم بیماری دیگری را توضیح دهد
❗برنامه درمانی را دنبال کند
❗عوارض جانبی داروها را توضیح دهد
یک دنیای جدید از اطلاعات منتظرته! برای کشف بیشتر، روی لینک دوره آموزشی بیماری آلزایمر
کلیک کن.
با پیشرفت بیماری آلزایمر به مراحل نهایی، تغییرات مغزی شروع به تأثیر بر عملکردهای جسمی میکنند. این تغییرات میتوانند توانایی بلع، تعادل و مدیریت حرکات روده و مثانه را تحت تأثیر قرار دهند. این اثرات میتوانند به مشکلات سلامتی دیگری مانند موارد زیر منجر شوند:
✖️استنشاق غذا یا مایعات به ریهها
✖️آنفولانزا، ذاتالریه و سایر عفونتها
✖️سقوط
✖️شکستگیها
✖️زخم بستر
✖️سوءتغذیه یا کمآبی
✖️یبوست یا اسهال
پیشگیری از آلزایمر
بیماری آلزایمر قابل پیشگیری نیست، اما ایجاد تغییرات در سبک زندگی میتواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
تحقیقات نشان میدهند که اقداماتی که خطر بیماریهای قلبیعروقی را کاهش میدهند، ممکن است خطر زوال عقل را نیز کاهش دهند. برای دنبال کردن انتخابهای سبک زندگی سالم برای قلب که ممکن است خطر زوال عقل را کاهش دهند:
🟢به طور منظم ورزش کنید.
🟢رژیم غذایی حاوی محصولات تازه، روغنهای سالم و غذاهای کمچرب مانند رژیم مدیترانهای را دنبال کنید.
با متخصص مراقبتهای بهداشتی خود برای مدیریت فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا همکاری کنید. بهویژه به سطوح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) توجه کنید. سطوح بالای کلسترول LDL در افراد زیر ۶۵ سال خطر زوال عقل را افزایش میدهد. اما مصرف داروهایی که کلسترول LDL را کاهش میدهند، این خطر را افزایش نمیدهد.
🟢اگر سیگار میکشید، از متخصص مراقبتهای بهداشتی خود برای ترک سیگار کمک بخواهید.
یک مطالعه بزرگ و بلندمدت در فنلاند نشان داد که ایجاد تغییرات در سبک زندگی به کاهش زوال شناختی در افرادی که در معرض خطر زوال عقل بودند کمک کرد. افرادی که در این مطالعه شرکت کردند، جلسات فردی و گروهی متمرکز بر رژیم غذایی، ورزش و فعالیتهای اجتماعی دریافت کردند.
چندین مطالعه نشان دادهاند که دنبال کردن رژیم مدیترانهای به عملکرد شناختی بهتر و کاهش کندتر زوال شناختی با افزایش سن منجر میشود. رژیم مدیترانهای بر غذاهای گیاهی مانند میوهها، سبزیجات، غلات، ماهی، مرغ، آجیل و روغن زیتون تمرکز دارد. این رژیم شامل غذاهای پرچرب اشباع و ترانس مانند کره، مارگارین، پنیر، گوشت قرمز، غذاهای سرخشده و شیرینیها کمتر است.
همچنین درمان کاهش بینایی و شنوایی مهم است. مطالعات نشان دادهاند که کاهش بینایی درماننشده یک عامل خطر برای اختلال شناختی و زوال عقل است. مطالعات همچنین نشان دادهاند که افرادی که کاهش شنوایی دارند در معرض خطر بیشتری برای زوال عقل هستند، اما استفاده از سمعک احتمال ابتلا به زوال عقل را کاهش میدهد.
مطالعات دیگر نشان دادهاند که تعامل ذهنی و اجتماعی در طول زندگی با حفظ مهارتهای تفکر در سنین بالاتر و کاهش خطر بیماری آلزایمر مرتبط است. این شامل شرکت در رویدادهای اجتماعی، خواندن، رقصیدن، بازیهای رومیزی، خلق آثار هنری، نواختن ساز و سایر فعالیتها میشود.
چگونه بیماری آلزایمر تشخیص داده میشه؟
بخش مهمی از تشخیص بیماری آلزایمر شامل توانایی توضیح علائم است. دریافت اطلاعات از یکی از اعضای نزدیک خانواده یا دوست در مورد علائم و تأثیر آنها بر زندگی روزمره میتواند کمککننده باشد. آزمایشهای حافظه و مهارتهای تفکر نیز به تشخیص بیماری آلزایمر کمک میکنند. آزمایشهای خون و تصویربرداری میتوانند علل احتمالی دیگر علائم را رد کنند.
همچنین میتوانند پروتئینهای مرتبط با آلزایمر را در مغز بررسی کنند. این آزمایشها به تیم مراقبتهای بهداشتی شما کمک میکنند تا بیماری ایجادکننده علائم زوال عقل را بهتر شناسایی کنند. در گذشته، بیماری آلزایمر تنها پس از مرگ، زمانی که پلاکها و گرهها در بررسی میکروسکوپی مغز یافت میشدند، به طور قطعی تشخیص داده میشد. امروزه، متخصصان مراقبتهای بهداشتی و محققان میتوانند با اطمینان بیشتری بیماری آلزایمر را در طول زندگی تشخیص دهند.
آنها این کار را با استفاده از ترکیبی از آزمایشها انجام میدهند که ممکن است شامل آزمایشهایی برای نشانگرهای زیستی (بیومارکرها) باشد. نشانگرهای زیستی میتوانند تشخیص دهند که آیا پلاکها و گرهها در مغز وجود دارند. آزمایشهای نشانگر زیستی شامل انواع خاصی از اسکنهای توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) از مغز است. پروتئینهای آمیلوئید و تاو همچنین میتوانند در بخش مایع خون یا مایع اطراف مغز و نخاع (مایع مغزینخاعی) اندازهگیری شوند.
اخیراً، آزمایشهای نشانگر زیستی خون به اندازه کافی دقیق شدهاند که میتوانند احتمال وجود آمیلوئید در مغز را نشان دهند. آزمایشهای نشانگر زیستی تا اخیراً عمدتاً در کارآزماییهای بالینی استفاده میشدند. اما متخصصان مراقبتهای بهداشتی شروع به استفاده از آنها همراه با سایر آزمایشها برای کمک به تشخیص بیماری آلزایمر کردهاند. آزمایشهای نشانگر زیستی همچنین میتوانند به متخصصان مراقبتهای بهداشتی اطلاع دهند که آیا بیماری در مراحل اولیه یا پیشرفتهتر است.
تشخیص بیماری آلزایمر با آزمایشها
🌟معاینه فیزیکی و عصبی: یک متخصص مراقبتهای بهداشتی معاینه فیزیکی و عصبی انجام میدهد. این ممکن است شامل آزمایش موارد زیر باشد:
✅رفلکسها
✅توان و قدرت عضلانی
✅توانایی بلند شدن از صندلی و راه رفتن در اتاق
✅حس بینایی و شنوایی
✅هماهنگی
✅تعادل
🌟آزمایشهای آزمایشگاهی: آزمایشهای خون ممکن است به رد سایر علل احتمالی از دست دادن حافظه و گیجی، مانند اختلال تیروئید یا سطوح پایین ویتامین کمک کنند. آزمایشهای جدیدتر خون میتوانند سطوح پروتئین بتا-آمیلوئید و تاو را اندازهگیری کنند. اما این آزمایشها در همه جا در دسترس نیستند و ممکن است تحت پوشش بیمه نباشند.
🌟آزمایشهای وضعیت ذهنی و عصبی-روانشناختی: متخصص مراقبتهای بهداشتی شما ممکن است یک آزمایش کوتاه وضعیت ذهنی برای بررسی حافظه و سایر مهارتهای تفکر انجام دهد. اشکال طولانیتر این نوع آزمایش ممکن است جزئیات بیشتری در مورد عملکرد ذهنی ارائه دهد که میتوان با افراد همسن و با سطح تحصیلات مشابه مقایسه کرد. این آزمایشها میتوانند به ایجاد تشخیص کمک کنند و به عنوان نقطه شروعی برای پیگیری علائم در آینده عمل کنند.
🌟تصویربرداری مغزی: تصاویر مغز به دنبال تغییرات قابلمشاهده مرتبط با شرایطی غیر از بیماری آلزایمر هستند که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند، مانند سکتههای مغزی، آسیب یا تومورها. آزمایشهای تصویربرداری جدیدتر میتوانند تغییرات خاص مغزی ناشی از آلزایمر، مانند پلاکهای آمیلوئیدی و گرههای نوروفیبریلاری را شناسایی کنند. این آزمایشهای جدیدتر عمدتاً در مراکز پزشکی بزرگ یا در کارآزماییهای بالینی استفاده میشوند.
تصویربرداری از ساختارهای مغز
✔️تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): MRI از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر دقیق از مغز استفاده میکند. این تصاویر ممکن است کوچک شدن برخی مناطق مغز مرتبط با آلزایمر را نشان دهند. اسکنهای MRI همچنین میتوانند سایر شرایطی که ممکن است باعث علائم شوند را رد کنند. MRI معمولاً برای ارزیابی زوال عقل به اسکن CT ترجیح داده میشود. MRIها همچنین قبل از شروع برخی داروهای آلزایمر و در طول درمان برای نظارت بر عوارض جانبی احتمالی انجام میشوند.
✔️توموگرافی کامپیوتری (CT): اسکن CT، یک فناوری تخصصی اشعه ایکس، تصاویر مقطعی از مغز تولید میکند. این معمولاً برای رد تومورها، سکتهها و آسیبهای سر استفاده میشود.
آزمایش اسکن PET میتواند تصاویری از فرآیند بیماری ثبت کند. در طول اسکن PET، یک ردیاب رادیواکتیو با سطح پایین به خون تزریق میشود تا ویژگی خاصی در مغز را نشان دهد. تصویربرداری PET ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تصویربرداری PET فلورودئوکسیگلوکز (FDG) که نشاندهنده مناطقی از مغز است که مواد مغذی به درستی
- برای انرژی (متابولیسم) استفاده نمیشوند. یافتن الگوهایی در مناطق با متابولیسم پایین میتواند به تمایز بین بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل کمک کند.
- تصویربرداری PET آمیلوئید میتواند پلاکهای آمیلوئیدی در مغز را اندازهگیری کند. این آزمایش عمدتاً در تحقیقات استفاده میشود اما ممکن است در صورتی که فرد علائم غیرمعمول یا شروع بسیار زودهنگام زوال عقل داشته باشد، استفاده شود.
- تصویربرداری PET تاو گرههای نوروفیبریلاری در مغز را اندازهگیری میکند.
گاهی اوقات آزمایشهای دیگری ممکن است برای اندازهگیری آمیلوئید و تاو در مایع مغزینخاعی استفاده شوند. این ممکن است در صورتی انجام شود که علائم به سرعت بدتر شوند یا زوال عقل در سنین پایینتر فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
درمانهای بیماری آلزایمر
درمانهای بیماری آلزایمر شامل داروهایی است که میتوانند به علائم کمک کنند و داروهای جدیدتری که میتوانند کاهش تواناییهای تفکر و عملکرد را کند کنند. این داروهای جدیدتر برای افراد مبتلا به آلزایمر خفیف تأیید شدهاند.
داروهای آلزایمر
داروهای آلزایمر میتوانند به علائم حافظه و سایر تغییرات شناختی کمک کنند. دو نوع دارو برای درمان علائم استفاده میشوند:
📛مهارکنندههای کولیناستراز: این داروها با افزایش سطوح ارتباط سلول به سلول عمل میکنند. این داروها یک پیامرسان شیمیایی را که در بیماری آلزایمر در مغز کاهش مییابد، حفظ میکنند. اینها معمولاً اولین داروهایی هستند که امتحان میشوند و اکثر افراد بهبود متوسطی در علائم را مشاهده میکنند. مهارکنندههای کولیناستراز ممکن است علائم مرتبط با رفتار، مانند بیقراری یا افسردگی را بهبود بخشند.
📛ممانتین (نامندا): این دارو در شبکه ارتباطی سلولهای مغزی دیگری عمل میکند و پیشرفت علائم در آلزایمر متوسط تا شدید را کند میکند. گاهی اوقات همراه با یک مهارکننده کولیناستراز استفاده میشود. عوارض جانبی نسبتاً نادر شامل سرگیجه و گیجی هستند.
📛لکانماب-آیآرامبی (لقمبی): این دارو هر دو هفته یکبار از طریق تزریق وریدی تجویز میشود. عوارض جانبی ممکن است شامل واکنشهای مرتبط با تزریق مانند تب، علائم شبهآنفولانزا، تهوع، استفراغ، سرگیجه، تغییرات در ضربان قلب و مشکل در تنفس باشد.
📛دونانماب-آزبیتی (کیسونلا): این دارو هر چهار هفته یکبار از طریق تزریق وریدی تجویز میشود. عوارض جانبی ممکن است شامل علائم شبهآنفولانزا، تهوع، استفراغ، سردرد، مشکل در تنفس و تغییرات در فشار خون باشد.
افرادی که لکانماب یا دونانماب مصرف میکنند ممکن است تورم مغزی داشته باشند یا خونریزیهای کوچک در مغز را تجربه کنند. در موارد نادر، تورم مغزی میتواند به اندازهای شدید باشد که باعث تشنج و سایر علائم شود. همچنین در موارد نادر، خونریزی در مغز میتواند باعث مرگ شود.
FDA توصیه میکند قبل از شروع درمان و به طور منظم در طول درمان، MRI مغز انجام شود تا علائم تورم یا خونریزی مغز بررسی شود. افرادی که دارای نوع خاصی از ژن به نام APOE e4 هستند، به نظر میرسد خطر بیشتری برای این عوارض جانبی جدی دارند. FDA توصیه میکند قبل از شروع درمان برای این ژن آزمایش انجام شود.
اگر داروی رقیقکننده خون مصرف میکنید یا عوامل خطر دیگری برای خونریزی مغزی دارید، قبل از مصرف لکانماب یا دونانماب با متخصص مراقبتهای بهداشتی خود صحبت کنید. داروهای رقیقکننده خون ممکن است خطر خونریزی در مغز را افزایش دهند.
تحقیقات بیشتری در مورد خطرات احتمالی مصرف لکانماب و دونانماب در حال انجام است. تحقیقات دیگر در حال بررسی میزان اثربخشی این داروها برای افرادی است که در معرض خطر بیماری آلزایمر هستند، از جمله افرادی که خویشاوند درجه یک، مانند والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به این بیماری دارند. گاهی اوقات داروهای دیگری مانند داروهای ضدافسردگی ممکن است برای کمک به مدیریت علائم رفتاری مرتبط با بیماری آلزایمر تجویز شوند.
راههایی برای حمایت از فرد مبتلا به آلزایمر
این راهها برای حمایت از حس خوب بودن و توانایی عملکرد فرد هستند:
ایجاد یک محیط امن و حمایتی
✨بخش مهمی از هر برنامه درمانی، سازگار شدن با نیازهای فرد مبتلا به بیماری آلزایمر است. ایجاد عادات روزمره و کاهش وظایفی که نیاز به حافظه دارند، میتواند زندگی را بسیار آسانتر کند.
✨کلیدها، کیف پول، تلفن همراه و سایر اشیاء با ارزش را در یک مکان ثابت در خانه نگه دارید تا گم نشوند.
✨داروها را در مکانی امن نگه دارید. از یک چکلیست روزانه برای پیگیری دوزها استفاده کنید.
✨ترتیبی دهید که امور مالی به صورت پرداخت و واریز خودکار انجام شوند.
✨فرد مبتلا به آلزایمر یک تلفن همراه با قابلیت ردیابی مکان داشته باشد. شمارههای تلفن مهم را در تلفن برنامهریزی کنید.
✨حسگرهای هشدار را روی درها و پنجرهها نصب کنید.
✨تا حد امکان قرارهای منظم را در همان روز و ساعت تنظیم کنید.
✨از تقویم یا تخته سفید برای پیگیری برنامههای روزانه استفاده کنید. عادت بررسی موارد تکمیلشده را ایجاد کنید.
✨مبلمان، شلوغی و فرشهای غیرضروری را حذف کنید.
✨نردههای محکم را روی پلهها و در حمامها نصب کنید.
✨اطمینان حاصل کنید که کفشها و دمپاییها راحت هستند و چسبندگی خوبی دارند.
✨تعداد آینهها را کاهش دهید. افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است تصاویر در آینهها را گیجکننده یا ترسناک بیابند.
✨اطمینان حاصل کنید که فرد مبتلا به آلزایمر کارت شناسایی یا دستبند هشدار پزشکی به همراه دارد.
عکسها و سایر اشیاء معنادار را در خانه نگه دارید.
طب جایگزین برای بیماری آلزایمر
داروهای گیاهی، ویتامینها و سایر مکملها به طور گسترده برای سلامت شناختی یا پیشگیری یا تأخیر در بیماری آلزایمر تبلیغ میشوند. اما کارآزماییهای بالینی نتایج متفاوتی داشتهاند. شواهد کمی برای حمایت از آنها به عنوان درمانهای مؤثر وجود دارد.
برخی از درمانهایی که مورد مطالعه قرار گرفتهاند
🧠ویتامین E: اگرچه ویتامین E از آلزایمر جلوگیری نمیکند، مصرف ۲۰۰۰ واحد بینالمللی روزانه ممکن است به تأخیر در بدتر شدن علائم در افرادی که بیماری خفیف تا متوسط دارند کمک کند. اما نتایج مطالعه متفاوت بوده و تنها برخی بهبودهای متوسطی را نشان دادهاند. تحقیقات بیشتری در مورد ایمنی مصرف ۲۰۰۰ واحد بینالمللی روزانه ویتامین E برای افراد مبتلا به زوال عقل مورد نیاز است قبل از اینکه به طور معمول توصیه شود.
🧠مکملهای تبلیغشده برای سلامت شناختی: این مکملها میتوانند با داروهایی که برای بیماری آلزایمر یا سایر شرایط سلامتی مصرف میکنید تداخل داشته باشند. با تیم مراقبتهای بهداشتی خود برای ایجاد یک برنامه درمانی ایمن همکاری کنید. تیم مراقبتهای بهداشتی خود را در مورد نسخهها و هرگونه دارو یا مکمل بدون نسخهای که مصرف میکنید مطلع کنید.
🧠امگا-۳ اسیدهای چرب: اسیدهای چرب امگا-۳ در ماهی یا از مکملها ممکن است خطر زوال عقل را کاهش دهند. اما کارآزماییهای بالینی هیچ فایدهای برای درمان علائم بیماری آلزایمر نشان ندادهاند.
کورکومین: این گیاه از زردچوبه میآید و دارای خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی است که ممکن است بر فرآیندهای شیمیایی در مغز تأثیر بگذارد. تاکنون، کارآزماییهای بالینی هیچ فایدهای برای درمان بیماری آلزایمر نشان ندادهاند.
🧠جینکو: جینکو یک عصاره گیاهی است. یک مطالعه بزرگ که توسط مؤسسات ملی سلامت تأمین مالی شده بود، هیچ تأثیری در پیشگیری یا تأخیر در بیماری آلزایمر پیدا نکرد.
🧠ملاتونین: این مکمل به خواب کمک میکند. در حال مطالعه است تا مشخص شود آیا میتواند به افراد مبتلا به زوال عقل در مدیریت علائم خواب کمک کند. اما برخی تحقیقات نشان دادهاند که ملاتونین ممکن است در برخی افراد مبتلا به زوال عقل خلقوخو را بدتر کند. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
🧠سبک زندگی و درمانهای خانگی: انتخابهای سبک زندگی سالم سلامت کلی را ارتقا میدهند. آنها همچنین ممکن است در حفظ سلامت مغز نقش داشته باشند.
🧠ورزش: ورزش منظم بخش مهمی از برنامه درمانی است. فعالیتهایی مانند پیادهروی روزانه میتوانند خلقوخو را بهبود بخشند و سلامت مفاصل، عضلات و قلب را حفظ کنند. ورزش همچنین خواب آرام را تقویت میکند و از یبوست جلوگیری میکند. این برای مراقبان نیز مفید است.
افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند و در راه رفتن مشکل دارند، ممکن است همچنان بتوانند از دوچرخه ثابت، کشهای الاستیک یا تمرینات روی صندلی استفاده کنند. ممکن است برنامههای ورزشی برای بزرگسالان مسنتر را در مراکز اجتماعی یا در تلویزیون، اینترنت یا دیویدیها پیدا کنید.
🧠تغذیه: افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است فراموش کنند غذا بخورند، به وعدههای غذایی بیعلاقه شوند یا غذاهای سالم نخورند. همچنین ممکن است فراموش کنند به اندازه کافی مایعات بنوشند که منجر به کمآبی و یبوست میشود.
پیشنهادهای زیر را برای فرد مبتلا ارائه دهید
🔰گزینههای سالم: غذاهای سالم مورد علاقهای که خوردن آنها آسان است را خریداری کنید.
🔰آب و سایر نوشیدنیهای سالم: تشویق کنید که روزانه چند لیوان مایعات بنوشند. نوشیدنیهای حاوی کافئین را که میتوانند بیقراری را افزایش دهند، خواب را مختل کنند و نیاز مکرر به ادرار را تحریک کنند، ارائه ندهید.
🔰شیکها و اسموتیهای سالم پر کالری: شیکهای پروتئینی یا اسموتیها سرو کنید. این در زمانی که خوردن بسیار سخت میشود مفید است.
🔰تعامل اجتماعی و فعالیتها: فعالیتهای اجتماعی میتوانند به حفظ مهارتها و تواناییهای موجود کمک کنند. این فعالیتها همچنین به بهبود کلی حال و سلامت کمک میکنند. کارهایی انجام دهید که معنادار و لذتبخش باشند. فردی با زوال عقل ممکن است:
❁به موسیقی گوش دهد یا برقصد.
❁کتاب بخواند یا به کتابهای صوتی گوش دهد.
❁باغبانی کند یا کارهای دستی انجام دهد.
❁در رویدادهای اجتماعی در مراکز سالمندان یا مراکز مراقبت از حافظه شرکت کند.
❁فعالیتهایی با کودکان انجام دهد.
❁کنار آمدن و حمایت
❁افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ترکیبی از احساسات را تجربه میکنند گیجی، ناامیدی، خشم، عدم اطمینان، اندوه و افسردگی
اگر از فردی مبتلا به آلزایمر مراقبت میکنید، میتوانید با حضور و گوش دادن به او کمک کنید تا با این وضعیت کنار بیاید. به فرد اطمینان دهید که زندگی همچنان میتواند لذتبخش باشد، حمایت فراهم کنید و تمام تلاش خود را بکنید تا به فرد کمک کنید تا کرامت و احترام به خود را حفظ کند. یک محیط خانگی آرام و پایدار میتواند به کاهش مشکلات رفتاری کمک کند.
موقعیتهای جدید، سر و صدا و گروههای بزرگ افراد میتوانند باعث اضطراب شوند. عجله کردن یا فشار برای به خاطر آوردن چیزی، یا درخواست انجام کارهای پیچیده نیز ممکن است فردی با زوال عقل را مضطرب کند. وقتی فردی مبتلا به آلزایمر ناراحت میشود، فکر کردن واضح برای او حتی سختتر میشود.
مراقبت از مراقبتکننده
مراقبت از فردی مبتلا به بیماری آلزایمر از نظر جسمی و عاطفی طاقتفرسا است. احساساتی مانند خشم، گناه، استرس، نگرانی، اندوه و انزوای اجتماعی رایج هستند. مراقبت کردن حتی میتواند بر سلامت جسمی مراقب تأثیر بگذارد. به نیازها و حال و سلامت خودتان توجه کنید. این یکی از مهمترین کارهایی است که میتوانید برای خودتان و برای فرد مبتلا به آلزایمر انجام دهید. اگر مراقب فردی مبتلا به آلزایمر هستید، میتوانید:
❁تا جایی که ممکن است درباره بیماری اطلاعات کسب کنید.
❁از متخصصان بهداشت، مددکاران اجتماعی و دیگران که در مراقبت از عزیزتان دخیل هستند، سؤال بپرسید.
❁وقتی نیاز دارید، از دوستان یا دیگر اعضای خانواده کمک بخواهید.
❁هر روز زمانی برای استراحت اختصاص دهید.
❁زمانی را با دوستانتان بگذرانید.
❁از سلامت خودتان مراقبت کنید با مراجعه منظم به متخصصان بهداشت خودتان، خوردن وعدههای غذایی سالم و ورزش کردن.
❁به یک گروه حمایتی بپیوندید.
❁در صورت امکان، از مراکز مراقبت از بزرگسالان محلی استفاده کنید.
آمادهسازی برای قرار ملاقات
مراقبت پزشکی برای از دست دادن حافظه یا دیگر مهارتهای فکری معمولاً نیاز به یک استراتژی تیمی یا مشارکتی دارد. اگر نگران از دست دادن حافظه یا علائم مرتبط هستید، از یک خویشاوند نزدیک یا دوست بخواهید که با شما به قرار ملاقات با یک متخصص بهداشت برود. داشتن یک همراه میتواند حمایت فراهم کند و به شما کمک کند تا به سؤالات پاسخ دهید.
اگر با کسی که مشکلات حافظه دارد به یک قرار ملاقات پزشکی میروید، نقش شما ممکن است ارائه برخی تاریخچه یا نظراتتان درباره تغییراتی که مشاهده کردهاید باشد. این کار تیمی بخش مهمی از مراقبت پزشکی است. متخصص بهداشت شما ممکن است شما را به یک متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک، روانشناس عصبی یا متخصص دیگر برای ارزیابی بیشتر ارجاع دهد.
آنچه از پزشک خود انتظار داشته باشید
متخصص بهداشت شما سؤالاتی میپرسد تا تغییرات در حافظه یا دیگر مهارتهای فکری را بفهمد. متخصص بهداشت شما ممکن است بپرسد:
❓چه نوع علائم حافظهای دارید؟ اولین بار کی متوجه آنها شدید؟
❓آیا آنها به طور مداوم بدتر میشوند، یا گاهی بهتر و گاهی بدتر هستند؟
❓آیا فعالیتهای خاصی مانند مدیریت امور مالی یا خرید را متوقف کردهاید، چون این فعالیتها از نظر ذهنی خیلی چالشبرانگیز بودند؟
❓حال و هوایتان چطور است؟ آیا بیشتر از معمول افسرده، غمگین یا مضطرب احساس میکنید؟
❓اخیراً آیا در رانندگی یا در موقعیتی که معمولاً برایتان آشنا است، گم شدهاید؟
❓آیا کسی نگرانی غیرعادی درباره رانندگی شما ابراز کرده است؟
❓آیا تغییری در نحوه واکنش شما به افراد یا رویدادها متوجه شدهاید؟
❓آیا انرژیتان بیشتر از معمول، کمتر از معمول یا تقریباً همان مقدار است؟
❓چه داروهایی مصرف میکنید؟ آیا ویتامین یا مکملی مصرف میکنید؟
❓آیا الکل مینوشید؟ چقدر؟
❓آیا لرزش یا مشکل در راه رفتن متوجه شدهاید؟
❓آیا در به خاطر سپردن قرارهای پزشکی یا زمان مصرف داروها مشکل دارید؟
❓آیا اخیراً شنوایی و بیناییتان را آزمایش کردهاید؟
❓آیا کسی دیگر در خانوادهتان مشکل حافظه داشته است؟ آیا کسی آلزایمر یا زوال عقل تشخیص داده شده است؟
❓آیا در خواب رویاهای خود را اجرا میکنید؟ برای مثال، آیا در خواب مشت میزنید، دست و پا میزنید، فریاد میزنید یا جیغ میکشید؟ آیا خروپف میکنید؟
کلام آخر
آلزایمر شایعترین شکل زوال عقل و یک بیماری عصبی پیشرونده است که با تخریب تدریجی سلولهای مغزی، منجر به اختلال در حافظه، تواناییهای فکری، رفتار و در نهایت ناتوانی در انجام کارهای روزمره میشود. این بیماری عمدتاً در افراد مسن مشاهده میشود، اما ممکن است در سنین پایینتر نیز رخ دهد. دلیل دقیق آن هنوز ناشناخته است.
اما عواملی مانند ژنتیک، افزایش سن، سبک زندگی ناسالم و برخی بیماریها در ایجاد آن مؤثر هستند. علائم از فراموشی جزئی شروع شده و به مرور شدیدتر میگردد. هرچند درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما شناسایی زودهنگام، استفاده از داروهای مناسب، بهبود سبک زندگی و پشتیبانی خانواده میتواند پیشرفت بیماری را آهستهتر کند، علائم را مدیریت کرده و کیفیت زندگی بیمار را ارتقا دهد.