تست اختلال استرس پس از سانحه
لطفا برای مشاهده نتیجه تست، اطلاعات زیر را بصورت صحیح وارد نمایید:
تست رایگان اختلال استرس پس از سانحه (PCL-5) چیست؟
تست رایگان اختلال استرس پس از سانحه (PCL-5) یک ابزار خودگزارشی معتبر است که برای سنجش شدت نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در افراد طراحی شده است. این آزمون به‌گونه‌ای طراحی شده که فرد با یادآوری رویداد آسیب‌زای اصلی، مشخص می‌کند که در یک ماه گذشته تا چه حد از هر یک از نشانه‌های مرتبط با PTSD رنج برده است. این ابزار هم برای غربالگری اولیه افراد در معرض خطر PTSD و هم برای پایش و پیگیری روند درمان در محیط‌های بالینی کاربرد دارد.
تست PCL-5 شامل 20 آیتم است که به‌صورت پرسشنامه‌ای تنظیم شده و تکمیل آن معمولاً حدود 10 دقیقه زمان می‌برد. این تست به‌طور خاص بر اساس ملاک‌های تشخیصی DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم) طراحی شده و به‌عنوان یکی از معتبرترین ابزارهای سنجش PTSD در جهان شناخته می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که این تست به‌صورت رایگان در وب‌سایت روانشناسی روان هاب در دسترس است و افراد می‌توانند به‌راحتی از آن برای ارزیابی اولیه خود استفاده کنند.
خرده‌مقیاس‌های تست PCL-5
تست PCL-5 در قالب چهار خرده‌مقیاس اصلی سازمان‌دهی شده است که هر یک از آن‌ها با ملاک‌های تشخیصی DSM-5 برای PTSD مطابقت دارد. این خرده‌مقیاس‌ها به شرح زیر هستند:
1. بازتجربه (Re-experiencing – Criterion B)
این خرده‌مقیاس شامل علائمی است که فرد به‌صورت غیرارادی رویداد آسیب‌زا را دوباره تجربه می‌کند. این علائم عبارت‌اند از:
- خاطرات مزاحم و ناخواسته از رویداد آسیب‌زا
- کابوس‌های مرتبط با رویداد
- فلش‌بک‌هایی که فرد احساس می‌کند رویداد دوباره در حال رخ دادن است
- ناراحتی شدید روانی هنگام مواجهه با یادآورهای رویداد
- واکنش‌های جسمی (مانند تپش قلب یا تعریق) هنگام یادآوری رویداد
شرط DSM-5: برای تشخیص PTSD، فرد باید حداقل یک علامت مثبت از این دسته را تجربه کند.
2. اجتناب (Avoidance – Criterion C)
این خرده‌مقیاس به تلاش‌های فرد برای اجتناب از محرک‌های مرتبط با رویداد آسیب‌زا اشاره دارد. این علائم شامل:
- اجتناب از افکار، احساسات یا مکالمات مرتبط با رویداد
- اجتناب از مکان‌ها، افراد یا موقعیت‌هایی که یادآور رویداد هستند
شرط DSM-5: حداقل یک علامت مثبت از این دسته برای تشخیص لازم است.
3. تغییرات منفی در شناخت و خلق (Negative alterations in cognition and mood – Criterion D)
این دسته شامل تغییرات منفی در طرز فکر و احساسات فرد پس از رویداد آسیب‌زا است. علائم این خرده‌مقیاس عبارت‌اند از:
- ناتوانی در به خاطر آوردن جزئیات مهم رویداد (فراموشی تجزیه‌ای)
- باورهای منفی درباره خود، دیگران یا جهان (مانند «من بی‌ارزشم» یا «جهان خطرناک است»)
- سرزنش غیرمنطقی خود یا دیگران به خاطر رویداد
- تجربه احساسات منفی مداوم مانند ترس، خشم، گناه یا شرم
- کاهش علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند
- احساس جدایی یا بیگانگی از دیگران
- ناتوانی در تجربه احساسات مثبت مانند شادی یا عشق
شرط DSM-5: حداقل دو علامت مثبت از این دسته برای تشخیص لازم است.
4. برانگیختگی و واکنش‌پذیری بیش‌ازحد (Hyper-arousal – Criterion E)
این خرده‌مقیاس به علائم مرتبط با افزایش تحریک‌پذیری و واکنش‌پذیری اشاره دارد. این علائم شامل:
- تحریک‌پذیری یا پرخاشگری
- رفتارهای پرخطر یا خودتخریبی
- گوش‌به‌زنگی بیش‌ازحد (هوشیاری بیش‌ازحد به محیط)
- واکنش‌های شدید به محرک‌های ناگهانی (مانند پرش یا وحشت)
- مشکلات تمرکز
- اختلالات خواب (مانند بی‌خوابی یا خواب ناآرام)
شرط DSM-5: حداقل دو علامت مثبت از این دسته برای تشخیص لازم است.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک اختلال روانی است که ممکن است پس از تجربه یا مشاهده یک رویداد آسیب‌زا مانند تصادف، جنگ، بلایای طبیعی، سوءاستفاده یا خشونت ایجاد شود. این اختلال با علائم شدیدی همراه است که می‌توانند زندگی روزمره فرد را مختل کنند. PTSD زمانی رخ می‌دهد که فرد نتواند به‌طور طبیعی با رویداد آسیب‌زا کنار بیاید و علائم آن به‌صورت مداوم و برای مدت طولانی (بیش از یک ماه) ادامه پیدا کند.
علائم PTSD
علائم PTSD به‌طور کلی در چهار دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شوند که در بالا به‌عنوان خرده‌مقیاس‌های تست PCL-5 توضیح داده شدند. این علائم شامل بازتجربه رویداد، اجتناب از محرک‌های یادآور، تغییرات منفی در شناخت و خلق، و برانگیختگی بیش‌ازحد هستند. شدت این علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در برخی موارد، زندگی اجتماعی، شغلی و خانوادگی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.
روش‌های تشخیص اختلال استرس پس از سانحه
تشخیص PTSD معمولاً توسط متخصصان سلامت روان، مانند روانشناسان یا روان‌پزشکان، انجام می‌شود. این فرآیند شامل ارزیابی بالینی دقیق و استفاده از ابزارهای استاندارد مانند تست PCL-5 است. روش‌های تشخیص شامل موارد زیر هستند:
- مصاحبه بالینی: متخصص با فرد مصاحبه می‌کند تا تاریخچه رویدادهای آسیب‌زا، علائم کنونی و تأثیر آن‌ها بر زندگی روزمره را بررسی کند.
- ابزارهای خودگزارشی: ابزارهایی مانند PCL-5 برای سنجش شدت علائم و غربالگری اولیه استفاده می‌شوند. این تست به‌صورت رایگان در وب‌سایت روان هاب در دسترس است.
- معیارهای DSM-5: متخصصان از معیارهای تشخیصی DSM-5 برای تأیید وجود PTSD استفاده می‌کنند. این معیارها شامل تجربه یک رویداد آسیب‌زا، وجود علائم در هر یک از چهار دسته خرده‌مقیاس، و تأثیر منفی بر عملکرد فرد است.
- ارزیابی‌های مکمل: در برخی موارد، ابزارهای دیگری مانند تست های اضطراب یا افسردگی نیز برای بررسی اختلالات همراه استفاده می‌شوند.
روش‌های درمان اختلال استرس پس از سانحه
درمان PTSD معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی، دارودرمانی و حمایت‌های اجتماعی است. انتخاب روش درمانی به شدت علائم، نیازهای فرد و توصیه متخصص بستگی دارد. برخی از روش‌های رایج درمان عبارت‌اند از:
1. روان‌درمانی
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش بر تغییر الگوهای فکری منفی و رفتارهای ناسالم تمرکز دارد. یکی از زیرشاخه‌های CBT، درمان پردازش شناختی (CPT) است که به فرد کمک می‌کند باورهای منفی مرتبط با رویداد آسیب‌زا را بازسازی کند.
- درمان مواجهه‌ای (Exposure Therapy): این روش شامل مواجهه تدریجی و کنترل‌شده با محرک‌های مرتبط با رویداد آسیب‌زا است تا ترس و اضطراب کاهش یابد.
- حساسیت‌زدایی و بازپردازش با حرکات چشم (EMDR): این روش شامل پردازش خاطرات آسیب‌زا از طریق حرکات هدایت‌شده چشم است و اثربخشی بالایی در درمان PTSD دارد.
- درمان‌های گروهی: گروه‌های حمایتی می‌توانند به افراد کمک کنند تا احساس انزوا را کاهش دهند و از تجربیات دیگران بهره‌مند شوند.
افراد می‌توانند برای دریافت خدمات روان‌درمانی حرفه‌ای از روانشناسان کلینیک روانشناسی روان هاب کمک بگیرند، که خدمات تخصصی در این زمینه ارائه می‌دهند.
2. دارودرمانی
داروهای ضدافسردگی مانند SSRIs (مانند سرترالین و پاروکستین) معمولاً برای کاهش علائم اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب مرتبط با PTSD تجویز می‌شوند. این داروها باید تحت نظر روان‌پزشک مصرف شوند.
3. حمایت‌های اجتماعی
حمایت از سوی خانواده، دوستان و گروه‌های اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در بهبود فرد داشته باشد. آموزش به نزدیکان فرد درباره PTSD نیز می‌تواند به ایجاد محیطی حمایتگر کمک کند.
بهترین راه درمان PTSD چیست؟
هیچ روش درمانی واحدی برای همه افراد مبتلا به PTSD بهترین نیست، زیرا اثربخشی درمان به عوامل مختلفی مانند شدت علائم، نوع رویداد آسیب‌زا و ویژگی‌های فردی بستگی دارد. بااین‌حال، ترکیبی از روان‌درمانی (به‌ویژه CBT و EMDR) و در صورت نیاز دارودرمانی اغلب بهترین نتایج را به همراه دارد. مشاوره با روانشناسان حرفه‌ای، مانند متخصصان کلینیک روانشناسی رابینیا، می‌تواند به فرد کمک کند تا مناسب‌ترین مسیر درمانی را انتخاب کند.
نتیجه‌گیری
اختلال استرس پس از سانحه یک وضعیت پیچیده اما قابل‌درمان است. ابزارهایی مانند تست PCL-5، که به‌صورت رایگان در وب‌سایت روان هاب ارائه می‌شود، می‌توانند به افراد کمک کنند تا علائم خود را شناسایی کرده و برای دریافت درمان مناسب اقدام کنند. با استفاده از روش‌های درمانی مؤثر مانند روان‌درمانی و دارودرمانی، و همچنین دریافت حمایت از متخصصان حرفه‌ای مانند روانشناسان کلینیک روانشناسی روان هاب، افراد مبتلا به PTSD می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و به‌تدریج به زندگی عادی بازگردند.
اعتبار و روایی آزمون PCL-5
آزمون PCL-5 به دلیل اعتبار و روایی بالای خود به‌طور گسترده در پژوهش‌ها و محیط‌های بالینی مورداستفاده قرار می‌گیرد. پایایی درونی این آزمون بسیار خوب گزارش شده است، به‌طوری‌که آلفای کرونباخ معمولاً بالای 0.90 است. همچنین، روایی همگرا و تمایزی این آزمون در مقایسه با سایر ابزارهای سنجش PTSD تأیید شده است. تغییرپذیری نمرات PCL-5 در پاسخ به درمان نشان‌دهنده حساسیت بالای این ابزار به تغییرات بالینی است، که آن را به گزینه‌ای مناسب برای پایش روند درمان تبدیل می‌کند. این ویژگی‌ها باعث شده که PCL-5 به‌عنوان یکی از استانداردترین ابزارهای ارزیابی PTSD در جهان شناخته شود.
منابع و مراجع
- Weathers, F.W., Litz, B.T., Keane, T.M., Palmieri, P.A., Marx, B.P., & Schnurr, P.P. (2013). The PTSD Checklist for DSM-5 (PCL-5). Scale available from the National Center for PTSD at www.ptsd.va.gov.
- Bovin MJ, Marx BP, Weathers FW, Gallagher MW, Rodriguez P, Schnurr PP, Keane TM. (2016). Psychometric properties of the PTSD Checklist for Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-Fifth Edition (PCL-5) in veterans. Psychological Assessment, 28(11), 1379-1391.
- Forkus, S. R., Raudales, A. M., Rafiuddin, H. S., Weiss, N. H., Messman, B. A., & Contractor, A. A. (2023). The Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) Checklist for DSM-5: A Systematic Review of Existing Psychometric Evidence. Clinical Psychology: A Publication of the Division of Clinical Psychology of the American Psychological Association, 30(1), 110–121.
